1629 - 1695

Christiaan Huygens

Begin van de moderne wetenschap

Christiaan Huygens vindt het slingeruurwerk uit, is een belangrijk wiskundige, natuurkundige en astronoom, en ziet als eerste de ring rond de planeet Saturnus. Hij hoort bij de eerste generatie moderne wetenschappers in Europa.

Periode
Tijd van regenten en vorsten

Hoofdlijnen
Wat weten wij?

Jeugd
Christiaan Huygens wordt in 1629 geboren als tweede zoon van Suzanna van Baerle en Constantijn Huygens, dichter en secretaris van twee prinsen van Oranje. Constantijn Huygens heeft voor zijn zoons een carrière als diplomaat in gedachten en stuurt hen naar Leiden en Breda, om er rechten en krijgskunde te studeren. Maar Christiaan is meer geïnteresseerd in de wis- en natuurkunde en astronomie. Al op jeugdige leeftijd wisselt hij met belangrijke buitenlandse geleerden brieven uit over allerlei vraagstukken.

Wetenschappelijke revolutie
Huygens is een bewonderaar van de Franse filosoof René Descartes (1596-1650), de ‘vader van de moderne filosofie’, die vele jaren in Nederland woonde. Descartes baseert zijn denken niet op bestaande, soms al oude standpunten en theorieën. Hij wil zelf experimenteren, observeren en wetten formuleren. Deze vernieuwende manier van wetenschap beoefenen wordt populair en brengt een wetenschappelijke revolutie op gang. Huygens treedt in de voetsporen van Descartes. Zijn wiskundige benadering van wetenschappelijke problemen zal bepalend zijn voor de ontwikkeling van de natuurwetenschappen. Huygens correspondeert over zijn bevindingen met verschillende tijdgenoten, onder wie Spinoza. Ook is hij de mentor van Antoni van Leeuwenhoek, de uitvinder van de microscoop.

Verdiensten
Huygens is van grote betekenis voor de mechanica. Hij bestudeert de val- en slingerbeweging, waar in 1656 een van zijn grootste uitvindingen uit voortkomt: het slingeruurwerk. Het is eeuwenlang het enige nauwkeurige instrument voor tijdmeting. Weten wat de juiste tijd is, is van groot belang voor de plaatsbepaling op zee. Hij werkt daarom ook aan het maken en verbeteren van zeeklokken.

Breder bekend is Huygens als astronoom. Samen met zijn oudere broer Constantijn slijpt hij lenzen voor microscopen en astronomische kijkers. Met een zelfgebouwde telescoop ontdekt Huygens zo de ring om de planeet Saturnus en ook de Saturnusmaan Titan. Eerder hadden andere geleerden de merkwaardige aanblik van de planeet nog beschreven als ‘een soort oortjes’. Christiaan ontdekt dat het een ring is.

Internationaal aanzien
Huygens verblijft tijdens zijn leven veel in Engeland en Frankrijk. In 1655 promoveert hij aan de universiteit van Angers en in 1666 wordt hij benoemd tot eerste directeur van de Académie Royale des Sciences in Parijs. Van 1681 tot aan zijn dood in 1695 woont hij afwisselend op de door zijn vader ontworpen buitenplaats Hofwijck in Voorburg en aan het Plein in Den Haag.

Ook na Huygens behoudt de Nederlandse wetenschap haar hoge aanzien en positie binnen internationale netwerken. De befaamde medicus Herman Boerhaave (1668-1738) geniet tot in China bekendheid. Rond 1900 gaan veel Nobelprijzen naar Nederlandse wetenschappers. Eén van hen is de beroemde natuurkundige Hendrik Lorentz (1853-1928), wiens werk de basis legt voor de relativiteitstheorie van Albert Einstein.

Christiaan Huygens

Dit is Christiaan Huygens, een heel belangrijk en beroemd wetenschapper uit de zeventiende eeuw. Christiaan Huygens zou eigenlijk diplomaat worden. Dat is iemand die namens de regering met andere landen mag onderhandelen. Maar eenmaal op school knutselde Christiaan liever met molentjes en zette hij zelfbedachte machientjes in elkaar.

Christiaan werd geboren in 1629. Zijn vader, Constantijn Huygens, was dichter en adviseur van de prins van Oranje. Omdat Constantijn wilde dat zijn zoons diplomaat werden, moesten ze rechten en oorlogskunde studeren. Maar Christiaan vond wiskunde, natuurkunde en sterrenkunde veel interessanter. Als kind weigerde hij al gedichten te schrijven. Liever keek hij wat voor kringen er in het water kwamen als hij er een stok in gooide.
Al jong schreef Christiaan met belangrijke buitenlandse geleerden over ingewikkelde vragen, bijvoorbeeld over wiskunde. Toen hij achttien was, schreef een Franse wetenschapper aan vader Constantijn: 'Als hij zo doorgaat, wordt hij nog beter dan Archimedes.' Dat was een belangrijke natuurkundige uit de tijd van de Romeinen. Vader Huygens heeft zijn zoon de rest van zijn leven 'mijn Archimedes' genoemd.
Hofwijck

Dit is Hofwijck, één van de huizen waar Christiaan Huygens heeft gewoond. Het is een buitenhuis: een soort vakantiehuis. Hier kon de familie Huygens van de natuur en de rust genieten als ze even niet in de stad wilden zijn. De familie Huygens had namelijk ook een huis in Den Haag.

Christiaan woonde en studeerde lange tijd in Engeland en in Frankrijk. In 1666 werd hij de eerste directeur van de Franse Wetenschappelijke Academie. Zo belangrijk waren de ideeën van Christiaan voor de wetenschap!
Van 1681 tot aan zijn dood in 1695 woonde Christiaan afwisselend op het familiebuitenhuis Hofwijck in Voorburg en in Den Haag.
Hofwijck staat er nog steeds. Je kunt er zelfs binnen kijken, want het is nu een museum. Niet alleen voor Christiaan, maar ook voor zijn vader Constantijn, de dichter. Constantijn maakte wel drie gedichten over Hofwijck.
Niet alleen denken, ook doen!

Christiaan Huygens deed graag experimenten. Dat zijn proefjes om iets te onderzoeken. Christiaan wilde onderzoeken of zijn ideeën wel echt klopten. Of er echt zou gebeuren wat hij dacht.

Christiaan Huygens wilde niet alleen denken over alles wat al bekend was. Hij vond het belangrijk om zelf te experimenteren. Hij keek nauwkeurig om te zien wat er gebeurde. Dan omschreef hij waarom het zo gebeurde en daarna controleerde hij het. Deze nieuwe manier van met wetenschap bezig zijn, staat bekend als de Wetenschappelijke Revolutie.
De slingerklok

Dit is Christiaan Huygens' bekendste uitvinding: het slingeruurwerk. Dat is een klok die werkt door de slinger die eraan hangt. Voor de natuurkunde bestudeerde Christiaan de val- en slingerbeweging. Met die kennis heeft hij in 1656 dit slingeruurwerk gemaakt.

Christiaan maakte en verbeterde ook klokken voor schepen. Deze zeeklokken moeten op een slingerend schip in volle zee altijd de goede tijd aangeven. Het kennen van de juiste tijd was heel belangrijk om te bepalen waar het schip precies was op zee.
De slingerklok was heel precies. Het werkte zo goed, dat met dezelfde techniek later het horloge is gemaakt. Veel kleiner dan een slingerklok, maar vanbinnen hetzelfde !
Maar Christiaan bedacht nog meer. Hij wilde dingen uitvinden waar je echt wat aan had. Hij wilde problemen oplossen. Het probleem van de paardenkoets bijvoorbeeld. Die hobbelde zo verschrikkelijk over de straat! Christiaan bedacht een oplossing: de veringen! Een koets hobbelt veel minder als die een beetje mee kan veren met de weg. Tegenwoordig gebruiken we veringen in heel veel dingen. In auto's en fietsen, maar ook in pennen, trampolines en nietmachines.
De buisloze telescoop

Christiaan maakte samen met zijn oudere broer Constantijn sterrenkijkers. Ze slepen de glazen lenzen ook zelf. Met zo'n kijker ontdekte Christiaan in 1655 dat de planeet Saturnus een maan heeft. Hij noemde hem Titan. Even later ontdekte hij ook dat Saturnus een ring heeft.

Geef toestemming voor cookies om externe inhoud weer te geven. Cookie-instellingen wijzigen
Ruimteschip de Cassini-Huygens

Dit ruimteschip is genoemd naar Christiaan Huygens. Het heet de Cassini-Huygens. En naar welke planeet denk je dat dit ruimteschip wordt gestuurd? Naar Saturnus natuurlijk, de planeet die Huygens ook al bestudeerde!

Na Christiaan Huygens hebben veel meer mensen de planeet Saturnus bestudeerd. Er zijn ook steeds betere telescopen uitgevonden. We weten nu dat Saturnus nog veel meer manen heeft dan alleen Titan. De planeet heeft minstens 62 manen! En de ring van Saturnus is niet één ring. Het zijn allemaal smalle ringen naast elkaar.
In 1997 is er een ruimtesonde naar Saturnus gestuurd om precies te weten hoe de planeet in elkaar zit. Dat ruimteschip heet de Cassini-Huygens. Daarin zitten geen mensen. Daarvoor is Saturnus veel te ver weg. Aan boord zijn vooral veel fototoestellen. Zo kunnen wij zien hoe Saturnus er van dichtbij uitziet. De Cassini-Huygens heeft er zeven jaar over gedaan om bij Saturnus te komen! In 2004 heeft het ruimteschip de planeet bereikt. Daar vliegt hij nog steeds omheen om foto's en films te maken.
Een tijd van uitvindingen

Dit is Antoni van Leeuwenhoek. Hij leefde in de tijd van Christiaan Huygens. Want Christiaan was niet de enige die grote uitvindingen deed. Ook andere mensen bedachten belangrijke dingen.

Antoni van Leeuwenhoek was lakenhandelaar, dat is een soort stofverkoper. Hij wilde zijn stoffen graag van heel dichtbij zien om te kijken of het goed geweven was. Daarvoor gebruikte hij vergrootglazen, lenzen. Die vond hij niet scherp genoeg. Hij maakte zelf een nieuw soort lenzen. Zo bedacht hij de eerste versie van de microscoop. Daarmee kon hij hele kleine beestjes zien: bacteriën!
Een andere beroemde man in die tijd was dokter Herman Boerhaave (1668-1738). Hij was dokter en leraar aan de universiteit. Hij praatte niet alleen óver zieken, maar nam zijn studenten mee naar de zieken toe. Dan konden de studenten zelf zien hoe bijvoorbeeld waterpokken eruit zagen, of de ziekte die we 'rode hond' noemen.
Huygens, Van Leeuwenhoek en Boerhaave zijn wetenschappers van het nieuwe soort: niet alleen denken, maar ook doen!