Voor psychiatrische patiënten is tegenwoordig goede hulp. Je kunt terecht bij een psychiater of over je problemen praten in een groep. Alleen als je er echt niet uitkomt is een gedwongen opname noodzakelijk. Vroeger dacht iedereen dat deze mensen gek waren. Ze werden krankzinnig genoemd en onder dwang opgenomen in een krankzinnigengesticht. Vanuit de gemeente Tynaarlo moesten krankzinnigen helemaal naar Zutphen of Deventer toe. Maar vanaf 1884 konden ze in de buurt terecht, in Zuidlaren werd Dennenoord gebouwd.
Wonen in dorp Dennenoord
Dennenoord moest een echt dorp worden waar patiënten zich thuis voelden. In de paviljoengebouwen woonden de patiënten samen als een soort gezin. De huisvader en huismoeder zorgden ervoor dat alles goed ging. Mensen in Dennenoord mochten niet van het terrein af. Er kwamen daarom allerlei voorzieningen op het terrein, bijvoorbeeld een centrale keuken, een wasserette en een ziekenbarak. Al snel kwamen er nieuwe gebouwen bij zoals een smederij, een timmerwerkplaats, een theater, een kerk en woningen voor ambachtslieden.
De patiënten konden in de tuin of in de werkplaatsen aan het werk. Dit was gezond volgens de dokters en niemand hoefde van het terrein af, Dennenoord was een zelfvoorzienend dorp geworden. Maar wel een dorp met een toegangspoort en een hoog hek erom want de patiënten mochten niet weg. Sommige mensen waren gevaarlijk of wilden zelfmoord plegen. Om alle gebouwen heen stond daarom een 2 meter hoog hek. Ook droegen de patiënten speciale kleding. Als ze dan toch ontsnapten kon iedereen zien dat ze op Dennenoord thuis hoorden.
Noorder Sanatorium
Tegenover Dennenoord kwam in 1935 nog een gebouw voor psychiatrische patiënten, het Noorder Sanatorium. Het bestond uit een groot hoofdgebouw met vier lange zijvleugels. In elke vleugel woonde een aparte groep patiënten en de dokters konden er alleen vanuit het hoofdgebouw komen. Er was een belangrijk verschil met Dennenoord. De mensen in het Noorder Sanatorium zaten er vrijwillig. Ze wilden hier tot rust komen en daarom kwam er veel glas en natuursteen in het gebouw. Zo kon er veel licht, zon en frisse lucht naar binnen komen en dat was rustgevend en gezond!
Oorlog
Tijdens de Tweede Wereldoorlog hadden het Noorder Sanatorium en Dennenoord het zwaar. Al in 1941 werd het Noorder Santorium bezet door de Duitsers. Alle patiënten gingen naar Dennenoord. Daar ging alles gewoon door. Weinig mensen wisten dat er daar onderduikers verstopt zaten onder de vloer van de wasserette.
In maart 1945 wilden de Duitsers de gebouwen van Dennenoord gebruiken als oorlogshospitaal. Alle 528 patiënten gingen met de trein naar Franeker. Maar ze moesten eerst een eind lopen naar het station van Vries. De mensen die niet konden lopen werden met paard en wagen geholpen door de boeren uit de buurt. Ingenaaide patiënten werden op ligkarren vervoerd. Het was een zware, lange wandeling en iedereen was bang. Na vier maanden slapen op het stro in overvolle gebouwen in Franeker konden de patiënten weer terug naar Dennenoord. In deze korte periode waren 56 mensen overleden, waarschijnlijk door de stress van de gedwongen verhuizing.
Nieuwe behandelmethoden
Vanaf 1950 veranderde er veel. Krankzinnigen werden ziek in plaats van gek genoemd. Er kwamen nieuwe medicijnen en de behandelingen werden anders. Dennenoord werd een open inrichting waar je in en uit kon lopen. De hekken verdwenen en het verblijf voor patiënten werd een stuk aangenamer. Ze kregen speciale kleding om in te werken en mooie kleding om in uit te gaan. Ook konden ze voortaan naar de kapper en de tandarts en hadden ze keuze uit verschillende soorten werk. Naast het werken in de werkplaatsen en de tuin konden ze ook producten maken die door Dennenoord werd verkocht.
Monumenten
Het Noorder Sanatorium werd na de oorlog eerst gebruikt voor de opvang van politieke gevangenen. Daarna was het ernstig beschadigd en uitgewoond. Er werden nog wel nieuwe patiënten opgevangen en er kwam een afdeling voor voortgezette verpleging. Maar omdat het gebouw niet meer voldeed aan de eisen en een renovatie te kostbaar was werd het gebouw geleidelijk verlaten. In 1988 werd het verkocht aan Pharma Bio Research uit Assen. Het bijzondere gebouw werd gerestaureerd en tot rijksmonument benoemd. Nog altijd wordt het gebruikt door het bedrijf dat onderzoek doet naar medicijnen. Als je langs de Stationsweg fietst kun je het mooie gebouw zien staan.
In Dennenoord worden nu nog steeds psychiatrische patiënten verzorgd en behandeld door de organisatie Lentis. Een aantal gebouwen van Dennenoord, bijvoorbeeld het hoofdgebouw, de watertoren, de directeurswoning en de kerk, is benoemd tot monument.