Oorlog in Afghanistan en Irak
Na de aanval op 9/11 begon de VS een Global War on Terror en viel de VS Afghanistan binnen, waar Al Qaida zich schuilhield. Het Taliban-regiem werd binnen een maand ten val gebracht, maar het brein achter 9/11 (Osama bin Laden) werd niet gevonden in Afghanistan. Vervolgens begon de VS in maart 2003 ook een oorlog in het Irak van Saddam Hussein, als onderdeel van de Global War on Terror. Volgens de regering-Bush had het Iraakse regime ook banden met Al Qaida.
De NAVO
Doordat de aanslagen op de VS vanuit het buitenland waren gestuurd, kon de VS een beroep doen op Artikel 5 van de NAVO (‘een aanval op één lidstaat zal beschouwd worden als een aanval op alle lidstaten’). Dit betekende dat Nederland als NAVO-bondgenoot ook betrokken werd in de Global War on Terror. In eerste instantie hield dit in dat Nederland vooral steun ver van het slagveld of hoog in de lucht bood, maar dit werd langzaam uitgebreid naar directe militaire steun in Afghanistan zelf. Op 1 augustus 2006 nam Nederland zelfs de leiding in een Afghaanse provincie: Uruzgan. Deze missie liep tot en met de zomer van 2010. In Irak nam Nederland tussen 2003 en 2005 deel aan de stabilisatiemacht.
Geïntegreerde politietrainingsmissie
Tussen 2011 en 2013 vond de geïntegreerde politietrainingsmissie van Nederland plaats in Kunduz, Afghanistan. Het doel van de missie was om de civiele politie en de rechtsketen te versterken, evenals het versterken van de samenwerking tussen beide partijen. De missie was onderdeel van de door de NAVO geleide International Security Assistance Force (ISAF) en de EU-politiemissie (EUPOL) Afghanistan. De training kwam tot stand omdat de verantwoordelijkheid voor de veiligheid in Afghanistan geleidelijk zou worden overgedragen van het ISAF naar het Afghaanse veiligheidsapparaat. De training vormde hierbij een onderdeel van het transitieproces, dat plaats vond tussen 2011-2014.
Gevolgen in Nederland
Na 9/11 verharde de discussie over de integratie van moslims in Nederland. Politicus Pim Fortuyn deed scherpe uitspraken over de islam en na de moord op Theo van Gogh (door Mohammed B. uit naam van de islam), werd het debat nog feller. Geert Wilders richtte vervolgens zijn eigen politieke partij op (Partij voor de Vrijheid) en zette de islam neer als een fascistische ideologie.
Vertrek uit Afghanistan
Begin 2020 sloot de VS (regering-Trump) een akkoord met de Taliban. In dit akkoord werd afgesproken dat de VS en de NAVO binnen 14 maanden hun troepen zouden terugtrekken uit Afghanistan. In het verleden lukte dit niet omdat de VS eiste dat de regering van Afghanistan ook bij het overleg aanwezig moest zijn wanneer er overlegd werd met de Taliban. Onder Trump werd dit losgelaten. Uiteindelijk begon de NAVO op 1 mei 2021 met het terugtrekken van zijn troepen, waaronder die van Nederland. Het doel van de VS (inmiddels regering-Biden) was om al zijn troepen voor 11 september 2021 uit Afghanistan te halen, precies 20 jaar na de aanslagen.
Terwijl de troepen van de NAVO en de VS bezig waren met terugtrekken, veroverde de Taliban steeds meer terrein in Afghanistan. Half augustus 2021 wist de Taliban Kabul te bereiken en riepen ze de overwinning uit. Veel Afghanen die in het verleden de NAVO en de VS geholpen hadden, probeerden daarna zo snel mogelijk het land te ontvluchten uit angst voor de straffen die zij opgelegd konden krijgen door de Taliban. Nederland wist ook een groot aantal Afghanen te evacueren, maar lang niet iedereen. Hier kwam veel kritiek op vanuit de Kamer en er werd een motie van afkeuring aangenomen, waarop eerst demissionair minister Kaag (Buitenlandse Zaken) en daarna ook demissionair minister Bijleveld (Defensie) opstapte.
Bronnen:
- NOS - 15 jaar na de aanslagen in New York
- 9/11 in Den Haag- Andere Tijden
- Militaire Spectator - Nederland in de wereld na 9/11 door drs. J. Eijsvoogel
- NOS - Taliban en VS sluiten akkoord
- NOS - Alle NAVO troepen snel weg uit Afghanistan
- NOS - Taliban eisen de zege op
- NOS - Na Kaag treed ook minister Bijleveld af
NICC collectie:
- A00379: Foreign Affairs - Ten Years After 9/11 -September/October 2011, * (2011).
- E00020: Op zoek naar draagvlak, de geïntegreerde politietrainingsmissie in Kunduz, Afghanistan, post-missiebeoordeling - SAMENVATTING, Ministerie van Buitenlandse Zaken/Directie IOB (2019).
- E00022: Eindevaluatie, Geïntegreerde Politietrainingsmissie, Ministerie van Buitenlandse Zaken (2014).
- E00023: Beleidsreactie post-missie beoordeling geïntegreerde politietrainingsmissie Kunduz, Stef Blok, Ank Bijleveld-Schouten, Sigrid A.M. Kaag, Ferd Grapperhaus (2020).