Het is waarschijnlijk dat in de achtste eeuw in Diessen een kerkje is opgericht dat was toegewijd aan Willibrord, de prediker in dit deel van Texandrië aan wie de nederzetting bij de Heuvel geschonken werd. (Zie: Kerstening in de zevende en achtste eeuw). Dit vermoeden wordt ondersteund door de aanwezigheid van een priester genaamd Docfa als getuige bij de eerste schenking van een hoeve in Diesne aan Willibrord in 712. Verondersteld wordt dat de doopvont in de kerk dateert uit het eerste kwart van die eeuw, maar zeker is dat niet.
De Diessense kerk wordt voor het eerst vermeld in 1069, in een akte waarin de paus het bezit van de abdij van Echternach bevestigt, waaronder de parochie Waalre en haar “aanhangsels” Diessen, Deurne en Bakel. Daaruit kan geconcludeerd worden dat de kerk of kapel van Diessen een bijkerk (appendix) van de Willibrordkerk van Waalre was. In 1234 bevestigt de abt van Echternach dat hij de kapel van Diessen heeft geschonken aan de abt van Tongerlo. De kerk van Diessen en de parochie Diessen bestonden dus al vóór 1234. De parochie Diessen bleef tot 1830 verbonden met de abdij van Tongerlo.
De eerste stenen kerk van Diessen is waarschijnlijk rond 1390 gebouwd. In dat jaar wordt een beneficie, een bezoldigd priesterambt, gewijd aan Onze Lieve Vrouwe toegekend aan deze kerk. Bouwhistorisch onderzoek heeft aangetoond dat de oudste delen van de huidige kerk inderdaad van die tijd stammen. In 1432 stichtte het bisdom Luik het Willibrordusaltaar in de Diessense kerk.
De huidige kerk is ook aan Willibrord gewijd. Het oudste deel van deze kerk, het priesterkoor, stamt nog van circa 1390, het schip stamt van midden 15de eeuw, en een westelijke uitbreiding van het schip en de toren van circa 1530. De bakstenen toren bestaat uit vijf geledingen met natuurstenen detailleringen en een zeer dunne spits. Vanwege de dunne spits wordt de toren in de volksmond “de stopnaald” genoemd. Op de foto is te zien dat de kerk aan de rand van het dorp lag, op de Heuvel waar de akkers begonnen. Dat is ook goed te zien op de uitsnede van Diessen Dorp bij "den Heuvel" uit de eerste kadastrale kaart van 1832 die hierboven is afgebeeld. De kaart geeft een goed beeld van hoe klein de dorpskern zonder Baarschot toen nog was. Dat is zo gebleven tot het begin van de uitbreiding van het dorp met nieuwbouw in 1970.
Lees meer
In 1648, aan het einde van de Tachtigjarige oorlog, vielen ook de kerken van Diessen en Hilvarenbeek in protestantse handen. De katholieke kerkgangers van Diessen en Hilvarenbeek gingen daarna ter kerke in de grenskapel bij Roovert onder Poppel of in de kerk van Arendonk, die buiten Staats-Brabant lagen. In 1737 werd op het Laar een schuurkerk gebouwd. Die deed dienst tot zeventig jaar later in de Franse tijd door koning Lodewijk Napoleon veel oude kerken werden teruggegeven aan de parochies. Er werd in de tussenliggende periode van 150 jaar nog wel ín en bij de kerk van Diessen begraven.
Ook de fanfare opgericht in 1894, de boerenbond opgericht in 1902 en de lagere school van Diessen waren aan Willibrordus gewijd.
Literatuur
Jacobs & v. Oosterhout, Van Deusone naar Diessen. Diessen 1996.
Hans Schoenmaker, “De Diessense kerk in beeld”. In Hers en Geens dur Diessen 3 (1995), p. 4-16.
Hans Schoenmaker, “De Diessense kerkschuur”. In: Tussen Paradijs en Toekomst nummer 110 (2020)
