Eind 14e eeuw wordt de door Ridder Allard gebouwde kapel verheven tot zelfstandige parochiekerk: de Sint Lambertuskerk. Maar na een roerige godsdienststrijd is het vanaf 1573 voor de katholieken in Buren niet meer mogelijk hun godsdienst openlijk te belijden. Pas tweehonderd jaar later versoepelt de regelgeving en in 1795 krijgen de katholieken weer toestemming een eigen gemeenschap op te richten.
De mis vindt eerst plaats in een schuur, later in een gehuurd huis en in 1798 kopen Dirk Versteegh en zijn vrouw Hendrina Tukker aan de wal in Buren een huis waarvan het achterhuis wordt ingericht als kerk. Een kleine eeuw later ontwerpt de architect G. te Riele de neogotische Gregoriuskerk en een pastorie in de voormalige kasteeltuin. De kerk wordt op 1 juni 1887 ingewijd.
Rijk gedecoreerd
In tegenstelling tot het sobere exterieur is de kerk van binnen rijk gedecoreerd door beeldhouwers, schrijnwerkers, stukadoors en kerkschilders. Maar smaken veranderen en in de jaren zestig verdwijnt de rijke polychromie onder een dikke witte kalklaag. Vanaf eind jaren negentig tot 2011 is de kerk in verschillende fasen gerestaureerd. Het schilderwerk is niet gereconstrueerd maar de neogotische kleuren zijn teruggebracht. Samen met de plavuizen vloer, originele kerkbanken, de kroonluchters, de bijzondere beelden en de mooie glas-in-loodramen is de oorspronkelijke, warme sfeer hersteld.
Klok
Eén onderdeel verwijst nog naar oudere tijden: In de toren hangt een grote klok met het opschrift 'franciscus vocor(ornament) jacob scharpvelt e wichman woenynck hebben doen gyeten my int iaer ons here mcccc lxxviii daerbi.'
Auteur: Coosje Berkelbach
