De Nieuwe Rijn, een onvoltooid kanaal

Aan het begin van de zestiende eeuw wil hertog Karel van Gelre een kanaal aan laten leggen van de Rijn bij Wageningen naar de Zuiderzee, nabij Slot Hulkestein: de Nieuwe Rijn. Dit kanaal moet de afwatering van de natte veengebieden in de Gelderse Vallei verbeteren. Mogelijk speelt ook de wens mee om de handel te bevorderen en de militaire positie van Gelre te verstevigen.

Het moet een voor die tijd groot kanaal worden, van acht meter breed en twee meter diep. Alleen het Nijkerkse deel van het kanaal wordt echter aangelegd, in totaal ongeveer 4300 meter. Geschiedschrijver Arend van Slichtenhorst meldt in zijn Geldersse Geschiedenissen uit 1654 dat het werk “om de menigerley moeylijkheid, onkosten en op-staende oorloghen steekende gebleeven is”.

Een restant van het aangelegde deel van het kanaal, later ook wel de Oude Rijn of Arkemheense Rijn genoemd, is te zien bij de Fliersteeg in Nijkerk. Dit deel van het kanaal is een gemeentelijk archeologisch monument. Ook in rest van de polder is het gedempte kanaal op verschillende wijzen op meerdere locaties zichtbaar, zowel in het veld als via satellietbeelden en op de digitale hoogtekaart van Nederland (AHN).

 

Leestips:

  • Arend van Slichtenhorst, XIV Boeken van de Geldersse Geschiedenissen (Arnhem 1654). (Ter inzage in het kenniscentrum van Museum Nijkerk.)
  • P. Bijvank, ‘Reconstructie van de ligging van het kanaal ‘De Oude Rijn’ in de polder Arkemheen bij Nijkerk’ (1991). (Ongepubliceerd rapport, ter inzage in het kenniscentrum van Museum Nijkerk.)
  • Theo Slijkerman, ‘Tracé Arkemheense Rijn gemarkeerd op de Zeedijk’, Vrogger. Tijdschrift vol historie. Een uitgave van Museum Nijkerk (2020, nummer 3) 30-31.
  • W.J. Hagoort, De Gelderse zeepolder Arkemheen. Namen van bouw-, hooi- en weilanden, boerderijen, beken en wegen. Gemeenten Nijkerk en Putten (806-2002). Proefschrift Rijksuniversiteit Groningen, 2006 (Zutphen: Uitgeversmaatschappij Walburg Pers, 2006).
  • Wim Hagoort, Het hoofd boven water. De geschiedenis van de Gelderse zeepolder Arkemheen. Gemeenten Nijkerk en Putten 1356 (806)-1916 (Nabij Producties, 2018).
  • Frank van Dooren, Landschappen van Nijkerk-Arkemheen (Nijkerk: Uitgeverij G.F. Callenbach bv, 1986) 158-164.

 

Rechten

Museum Nijkerk, CC-BY-NC