Met enige trots presenteren we de onderwijscanon van het Westerkwartier. In 36 vensters bieden we daarin gevarieerde blikken op ontwikkelingen en verschijnselen in dat Westerkwartier in de afgelopen 30.000 jaar. Die blikken zijn niet naar binnen gericht, maar juist naar buiten: de verhalen uit of over het Westerkwartier hebben we zo veel mogelijk verbonden met verhalen over Groningen, Nederland, Europa en de wereld.
Als canon is deze nieuwe canon natuurlijk prima geschikt voor toeristen, liefhebbers van streek-geschiedenis en andere geïnteresseerden. Maar als onderwijscanon is zij in de eerste plaats bedoeld voor leerkrachten en docenten, voor musea en erfgoedinstellingen en ook voor gevorderde leerlingen. Aan de hand van deze canon kunnen zij verhalen over de eigen regio betrekken bij de reguliere inhoud van aardrijkskunde, geschiedenis, levensbeschouwing, Mens &Maatschappij, wereldoriëntatie, burgerschap, of op welke manier zaakvakkenonderwijs ook op leerplannen mag staan. Daarmee hopen we onderwijs, lokaal en regionaal erfgoed en het landschap (weer) dichter bij elkaar te brengen.
Voor het Westerkwartier bestaat er al sinds 2011 een regiocanon. In navolging van én in aanvulling op de regiocanon voor Groningen is die indertijd vooral met een toeristisch oogmerk ontwikkeld. Om een en ander zo bruikbaar mogelijk te maken voor onderwijs en erfgoededucatie hebben we die bestaande regiocanon op bepaalde punten aangepast. Zo hebben we bij de keuze voor de 36 vensters gestreefd naar een meer gelijkmatige spreiding over de verschillende tijdvakken. In de uitwerking van die vensters geven we daarbij meer ruimte aan verschillende thema’s en perspectieven, zoals die onder anderen zijn uitgewerkt in de thematische lijnen van de landelijke canon. Ook hebben we mensen die niet tot de dominante groepen behoren in de regiocanon een plek proberen te geven, om zo de herkenbaarheid voor alle leerlingen te vergroten. Tenslotte hebben we zo veel mogelijk nieuwe inzichten, o.a. uit de archeologie proberen te verwerken.
Elk venster begint met een korte samenvatting. Daarbij is aangegeven in welk tijdvak of welke tijdvakken je het venster kunt plaatsen. We gebruiken daarbij zowel de nu gangbare tien tijdvakken als de zes/zeven tijdvakken in de voorgestelde nieuwe systematiek voor de beoogde nieuwe kerndoelen (SLO, 2022). Waar mogelijk koppelen we de vensters ook aan zogenoemde kenmerkende aspecten én aan de voorgestelde historische ontwikkelingen die het curriculum op school (zullen) structureren. Dat is vaak wel, maar niet overal gelukt: belangrijke verhalen in of over het Westerkwartier zoals de vervolging van heksen en homoseksuelen, de geschiedenis van de landbouw en ook aspecten van de volkscultuur passen niet goed in de systematieken die voor de lessen op school worden gehanteerd. Regiogeschiedenis valt dus niet per se samen met nationale geschiedenis en kent ook eigen details en dynamieken. Omgekeerd hebben we ervoor gekozen om tenminste één ‘canoniek’ regioverhaal niet meer te benoemen. Voor een deel zijn de middeleeuwse twisten die bekend staan als de strijd tussen ‘Schieringers en Vetkopers’ (14e – 15e eeuw) in nevelen gehuld. Wat we daarover wel weten is zó complex dat we ons niet meer aan een samenvatting hebben willen wagen.
De 36 vensters die we wel hebben ontwikkeld variëren in lengte, stijl en mate van beschreven detail. Ze zijn, zoals gezegd, vooral bedoeld voor leerkrachten, docenten en erfgoedprofessionals om mooi onderwijs mee te maken. Voor goede, gevorderde of gewoon geïnteresseerde leerlingen zijn het evengoed ‘rijke’ teksten met veel vaktaal en schooltaal. Moeilijke en verouderde termen leggen we in een verklarende woordenlijst uit. Bij elk venster geven we aan met welke van de zeven thematische lijnen van de canon een en ander verbonden kan worden. Ook hebben we geprobeerd bij elk venster een aantal relevante links naar de landelijke canon, andere regiocanons, naar musea en bestaand educatief materiaal te plaatsen. In de papieren versie van deze canon staan een uitgebreide opgave van de gebruikte / te gebruiken literatuur en een index op plaatsnamen.
Geen moeite, kortom, hebben we ons getroost om van deze onderwijscanon een praktisch hulpmiddel te maken voor in de klas en in het museum. We hopen dat het daarheen zijn weg vindt, en ook door andere belangstellenden gelezen en gebruikt zal worden. We wensen iedereen veel leer-, lees- en ontwikkelplezier!
De schrijfgroep: Joost Eskes, Harry Perton, Alderik Visser
Met dank aan Maarten Duijvendak, Marieke van Ginkel, Goffe Jensma, Willem Tjebbe Oostenbrink, Garmt Renkema, Marjan Reuvekamp-De Groot, Hanneke Tuithof en Ben Westerink en alle andere mensen die op de verschillende bijeenkomsten kritisch-constructief met ons hebben meegedacht en meegelezen.
© 2024 Stichting Kwartiermakers
Kerkstraat 8 | 9801 CN | Zuidhorn
06 – 276 18 667
www.erfgoedwesterkwartier.nl
info@erfgoedwesterkwartier.nl