Vestingen en schansen

Verdediging van de Republiek
Om het grondgebied van de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden te verdedigen werd een verdedigingssysteem van natuurlijke barrières als moerassen en gebieden die onder water konden worden gezet aangevuld met vestingen en schansen op de zwakke plekken. Dit was zodanig ingericht dat een aaneengesloten verdedigingslinie van Oost-Groningen in het noorden tot de Zeeuwse kust in het zuiden was ontstaan.

Langs de Groninger grens
Als onderdeel van dit systeem in Westerwolde is men in 1580 bezig geweest een versterking te bouwen. In dat jaar stuurde Willem van Oranje de oud-watergeus Diederik Sonoy naar Wedde en Coevorden om de toegang af te sluiten naar de stad Groningen, die nog in Spaanse handen was. Sonoy is daarna begonnen met de aanleg van een schans op een zandrug, de Bourtange, maar hij moest dit al in hetzelfde jaar opgeven door de nadering van Spaanse troepen. Pas na de verovering van geheel Westerwolde in 1593 zijn er daar meerdere vestingen of schansen aangelegd. Eerst werd de schans op de Bourtange omgebouwd tot vesting. Ook werd toen de Bellingwolderschans gebouwd, bij de spuisluis van de Westerwoldse Aa in de Dollard. Toen de Dollard steeds verder werd ingepolderd, ontstond een nieuw stuk grens, dat niet verdedigd was. Daarom legde men in 1628 de Nieuwe- of Langakkerschans aan en kreeg de Bellingwolderschans de naam Oudeschans. Deze drie vestingen vormden zo een onderdeel van de zogeheten Noordelijke Frontier en beschermden met Coevorden en de stad Groningen het noordelijke gedeelte van de Republiek voor aanvallen vanuit het oosten.

Toezicht vanuit Den Haag
De Staten-Generaal behielden het oppertoezicht, terwijl de Raad van State belast was met het directe gezag over de vestingen. Periodiek kwamen leden van deze Haagse colleges naar Westerwolde om te controleren of alles nog in orde was.

Afbraak en restauratie
In de loop van de negentiende eeuw veranderde het verdedigingssysteem van Nederland en verloren veel vestingen hun militaire betekenis. De wallen werden geslecht en de grachten gedempt. Voor Oudeschans was dat het geval in 1815, voor Bourtange in 1851 en voor Nieuweschans in 1870. Echter, eind twintigste eeuw brak het besef door dat vestingen toch hun charme hadden en verschenen er plannen voor reconstructie. Als gevolg hiervan is de vesting Bourtange als het ware herrezen  en gereconstrueerd naar de situatie van 1742. Ook in Oudeschans is een deel van de wallen weer duidelijk zichtbaar gemaakt.

Tijdbalk

Zelf lezen:

• Bourtange.nl

Er op uit:

• Bezoek de vesting Bourtange
  
• Of één van de andere verdedigingswerken

Literatuur:

T. de Kruijf e.a., red. Atlas van historische verdedigingswerken in Nederland. Groningen, Friesland, Drenthe (Utrecht 2013).