Edder en slang
Aj in Drenthe bezundere dieren zeein willen, kuj vanzölf naor de dierentuun in Emmen gaon. Daor hej ja tiegers, aopen, eulifanten en aal zukswat meer. Mor in de Drèentse natuur lopen en krupen ok genog dieren die bezunder binnen en diej zo dag en deur in joen dörp of stad niet tegenkommen. Wat docht ij van de das en de vos en der binnen mèensken die zeggen dat 't niet laang meer duren zal of der lopen hier ok wilde zwienen en wolven.
Wurgslangen en raotelslangen hej in de dierentuun ok, mor in Drenthe kommen vanolds ok dreei verschillende soorten slangen veur; de gladde slang, de ringslang en de edder. De haozelwörm, die in 't Drèents ok 'eeswörm', 'haezelwörm' en 'hazelwörm' neuimd wordt, zöt der oet as een slang mor is èengelijk een evertas en dat is een Drèents woord veur hagedis.
- De haezelworm is veule kleiner as een slange. (Diever)
- Dei slange het ein zigzagstrebe over de rugge. (Emmer Erfscheidenveen)
De woorden edder en adder binnen femilie van 't Duutse 'Natter' en 't Freeise 'njirre'. In die taolen begunt 't woord met een n. Dat die n der in 't Drèents en 't Nederlaands niet meer veursteeit, komp omdat de taolgebrukers in de loop van honderden jaoren 't geveuil hadden dat die letter -n bij het lidwoord heurde; 'een nadder' of 'een nedder' wör 'een adder' of 'een edder'. Een geval van verkeerde woordscheiding. Dat is met meer woorden gebeurd. Zo was de 'arreslee' eerder een 'narrenslee' en de 'okkernoot' (walneut) eerder een 'nokernoot'.
- Niet in die lange heide lopen, der kun wel ies een edder zitten. (Sleen)
De edder is de eeinige slang in Nederland die giftig is. Reden
waorom mèensen benauwd waren veur de edder. In Drenthe kommen onder
andern op 't Fochteloërveen nog populaotsies edders veur, mor je
heuiven niet benauwd weden dat een edder, zoas ze vrogger
beweerden, zien staart in de bek stek en joe dan as een hoepel
aachternao komp.
De edder preuift met zien tong, die stek e oet de bek en bewög e
gauw hen en weer. Oet de volgende zinnegies oet het Woordenboek van
de Drentse Dialecten blik dat de tong van een slang in 't Drèents
een vlim neuimd wordt. Het is femilie van het Nederlandse woord
'vlijm' dat schaarp messie beteeikent.
- Het vlimmegie kwam hum uut de bek. (Noordscheschut)
- Hij stak mij het vlim in het enkel en speide het venien in het bloed.
Bron: dr. G.H. Kocks - Woordenboek van de Drentse Dialecten