Statensluis

Kraan van Rijnland

De Statensluis bij Gouda werd tijdens de Tachtigjarige Oorlog op aandringen van prins Willem van Oranje aangelegd en kreeg bijna 100 jaar later opnieuw een militaire rol als onderdeel van de Oude Hollandse Waterlinie.

Water inlaten

In 1672 leek het de Staten van Holland een goed idee om via de Statensluis bij Gouda water vanuit de Hollandsche IJssel in te laten in de kanalen en polders van Rijnland. Het water in de rivier werd namelijk net als tegenwoordig vanuit het westen opgestuwd (eb en vloed). Het water uit de Hollandsche IJssel kon gebruikt worden om de polders langs de Gouwe onder water te zetten als onderdeel van de Oude Hollandse Waterlinie.

Ook kon met het water het boezempeil in Rijnland worden verhoogd. Dat was belangrijk omdat het peil in Rijnland lager ligt dan in het naburige waterschap Amstelland. Om zeker te zijn dat de Oude Hollandse Waterlinie in Amstelland niet zou worden gesaboteerd door polders leeg te laten lopen naar Rijnland moest het peil daar worden verhoogd. Vooral voor Amsterdam, vlakbij het lager gelegen Haarlemmermeer, was dit van groot belang.

Verzet

Gouda voelde echter niets voor deze plannen. Niet voor het onder water zetten van de polders bij de stad, en ook niet voor het inlaten van water om het peil in Rijnland te verhogen. De Gouwe heeft altijd lage kades gehad, en extra water zou snel leiden tot overstromingen. Om conflicten met de boeren in Waddinxveen, Reeuwijk, Boskoop en elders te voorkomen wilde het stadsbestuur van Gouda niet meewerken. Wat hen betreft kwam de Oude Hollandse Waterlinie oostelijker, bij Hekendorp. Dat gebeurde uiteindelijk ook.

Toch is er veel water door de Statensluis gestroomd. De Staten van Holland, prins Willem III en andere belangrijke militaire figuren reageerden zeer ontstemd op de Goudse weigering. Uiteindelijk besloot het stadsbestuur toe te geven, maar pas nadat ze de belofte hadden gekregen dat er bij de stad geen polders onder water werden gezet.