Abdij
De kiem hiervoor werd gelegd in 1129, toen Vrouwe Alverade van Cuyk - namens haar familie - de 'Herigerwaard' schonk aan de geestelijke Orde der Premonstratenzers, (ook wel Norbertijnen of 'Witheren' genoemd) ter stichting van een abdij. Daarna werd de waard (strikt gezien een 'eiland' tussen twee rivierarmen) omgedoopt in 'Insula Beate Marie', 'het eiland gewijd aan Maria' oftewel Mariënweerd. De abdij Mariënweerd vergaarde grote rijkdom. Door schenkingen van diverse families, maar ook door een zeer actief (grond)aankoopbeleid omvatte het op haar hoogtepunt (15de en 16de eeuw) ca. 4000 morgen land, verspreid over verschillende delen van de Lage Landen. Men hanteerde de pachtverhouding tot de boeren die toen op abdijbezit woonden.
Invloedrijk
Vanuit Mariënweerd werden diverse uithoven gesticht ter beheer van het goederenbezit en ook stichtte de 'moeder'-abdij diverse 'dochter'-instellingen. Van vele kerken verkreeg zij het patronaat. Dat vergrootte haar invloed en macht. De abt van Mariënweerd behoorde tot de meest invloedrijkste bestuurders van zijn tijd. Een van hen was Petrus van Zuyren, abt van 1545 tot 1561. Hij werd op Mariënwaerdt begraven. Door de ligging in het grensgebied van Gelre met het nabijgelegen Utrecht, Holland en Brabant, was de rijke abdij echter vaak het doelwit van plundertochten tijdens grensconflicten en dat hinderde de economische groei. Door de Reformatie vervielen de abdijgoederen per decreet aan Het Kwartier van Nijmegen (voorloper van het provinciaal bestuur) en deze verkochten het in 1734 aan A.O.R.F. Graaf van Bylandt. Ondertussen verkreeg het – ter bevordering van de verkoop – heerlijke rechten.
Heerlijkheid Mariënwaerdt
Sindsdien is het abdijgoed Mariënweerd de Heerlijkheid Mariënwaerdt (de schrijfwijze sindsdien) en privébezit van een familie. Men is er trots op dat Mariënwaerdt steeds in rechte lijn is vererfd, (Van Bylandt – Van Balveren – Van Verschuer). Hierbij zijn de gebiedsgrenzen nagenoeg ongewijzigd gebleven. Het klopt dus, dat gevoel terug terug in de tijd te zijn op het landgoed. Iedere steen en elke boom ademt hier geschiedenis. Naast het agrarische bedrijf exploiteert de familie nu diverse horeca-activiteiten, er is een Landgoedwinkel en ook een productie van landgoedproducten waaronder een grote kaasexport. De jaarlijkse Landgoedfair is een groot en bekend evenement dat duizenden bezoekers trekt. Er zijn meer dan honderddertig medewerkers in dienst. Ondanks al deze bedrijvigheid ademt het landgoed natuurlijke rust en ruimte. En dat is heden ten dage een zeldzaam en kostbaar goed.
Bronnen:
- www.marienwaerdt.nl
Rechten
Gert de Kruijff, CC-BY-NC
