Vijf jaar na de MSC Zoë: buitenkansje voor jutters bleek milieuramp
Terwijl op 1 januari 2019 overal mensen nog uitrusten na de jaarwisseling en de feestelijkheden op Nieuwjaarsdag, vaart het containerschip MSC Zoë op de Noordzee boven de Waddeneilanden, onderweg naar zijn eindbestemming, Bremerhaven in Duitsland.
Het wordt licht op de vroege ochtend van 2 januari 2019. Jutters zijn er vroeg bij en vinden van alles: van lampenpitten en speelgoed tot auto-onderdelen. Een van de jutters is Dirk Bruin. Hij vindt allemaal stadionstoeltjes en veel kinderjassen op het strand.
Bruin is er op dat moment nog blij mee: "Als de kleinkinderen komen, kunnen ze van baby tot lagere school in de jassen."
Wat hij dan nog niet weet, is dat de spullen onderdeel van een milieuramp zijn. Want op Vlieland en Terschelling spoelen de eerste vijf containers van de MSC Zoe aan.
Terug naar een paar uren eerder: de rust aan land 's avonds en 's nachts staat in schril contrast met wat zich afspeelt op het schip. Want er staat een zware storm en containers beginnen te schuiven en vallen overboord. Niet één, niet tien, niet dertig. Het zijn er 342. En ze zorgen voor een grote milieuramp.
Spullen opruimen
De eilander autoriteiten zijn dan ook minder enthousiast dan de jutters. Want bij hen is intussen duidelijk geworden dat er niet vijf containers in zee zijn beland. Er wordt op dat moment gezegd dat het wel om dertig gaat.
"Hier zijn we nog wel een tijdje mee bezig", zegt burgemeester Bert Wassink van Terschelling. Jutters krijgen bij uitzondering toestemming om met de auto op het strand te komen, om alle spullen zo makkelijker weg te kunnen halen.
Halverwege de ochtend wordt nog meer duidelijk over wat de MSC Zoe aan boord had en wat in de zee is beland. Ook drie containers met organische, chemische stof peroxide zijn van boord gevallen. Of het om gevaarlijke stoffen gaat, is niet direct duidelijk.
Inmiddels zijn er achttien containers gevonden. Drie liggen op Vlieland, vier op Terschelling, de rest ligt tussen Ameland en Schiermonnikoog. Door het stormachtige weer is piepschuim naar het vaste land gewaaid. De zeedijk bij Paesens-Moddergat ligt er vol mee.
Een ramp tekent zich af
Gaandeweg de dag wordt de omvang duidelijk van wat langzaamaan een ramp wordt genoemd. En die raakt vooral de eilanden. Burgemeester Tineke Schokker van Vlieland roept mensen bijeen om het te hebben over wat er gedaan moet worden.
Een ding is duidelijk: de mouwen moeten worden opgestroopt om op te ruimen. Vlieland ligt bijvoorbeeld van oost naar west over het hele eiland bezaaid met spullen uit containers die overboord zijn geslagen van de MSC Zoë. Intussen wordt bekend geworden dat het geen 30 containers zijn, maar 270.
De schok van de ramp trekt mensen naar de stranden en de zeedijk. Ze willen helpen bij het opruimen. De Kustwacht waarschuwt mensen om voorzichtig te zijn. Want de drie containers met peroxide, waarvan nog steeds niet duidelijk is hoe gevaarlijk de inhoud is, zijn nog niet gelokaliseerd.
Het is alle hens aan dek op de gemeentehuizen van de Waddeneilanden. Daar maken ze zich klaar om het opruimwerk te coördineren. Want het besef dat het om meer dan een paar dagen werk van deze ramp gaat is er inmiddels.
"Na een half jaar ligt een deel van de troep er misschien nog", denkt burgemeester Bert Wassink van Terschelling. De jutters halen spullen van waarde van het strand, maar wat overblijft is veel troep, ziet Wassink: "Veel plastic, veel piepschuim, daar zijn we nog lang niet klaar mee. Echt een hele trieste aanblik."
Tijdens de dagen die volgen raken grote groepen mensen betrokken bij het opruimen van honderdduizenden kilo's troep uit de containers van de MSC Zoë.
Het leger wordt ingezet. Rederij Doeksen organiseert voordelige overtochten voor mensen die willen helpen. En in de kwelders en langs de dijken aan het vasteland, waar inmiddels ook van alles aanspoelt, zijn vrijwilligers dagenlang bezig om alle schade weer te herstellen.
Op zee zoeken schepen naar vermiste containers die daar misschien nog drijven. Want die zijn een gevaar voor de scheepvaart. Nog altijd spoelen er spullen aan die afkomstig zijn van de MSC Zoë. Internationaal zijn inmiddels afspraken gemaakt om de kans op een herhaling zoveel mogelijk te beperken.
Wat voor jutter Bruin in de vroege ochtend van 2 januari 2019 dus heel even op een buitenkansje leek, draaide uit op een milieuramp waar we vijf jaar later de gevolgen nog van merken.
Bron: Omrop Fryslan 2024.