Mammoetjagers

De Bossche Neanderthaler

Op de plek waar nu ’s-Hertogenbosch ligt, liepen duizenden jaren geleden al neanderthalers rond. Neanderthalers zijn een verdwenen mensensoort die nauw verwant is aan de moderne mens. Ze waren kleiner van formaat, maar ook zwaarder en sterker gebouwd dan de mens nu. De neanderthalers leefden van de jacht op dieren, waaronder op mammoeten, en het verzamelen van noten en vruchten.

Neanderthalers 
Begin 2013 werden er bijzondere vondsten gedaan bij de bouw van de ondergrondse parkeergarage St.-Jan. Archeologen vonden verschillende goed geconserveerde vuurstenen werktuigen van meer dan 40.000 jaar geleden. Deze werktuigen waren gemaakt door neanderthalers en werden gebruikt als gereedschap om mee te snijden, te schrapen en te schaven.  

Als de neanderthalers enige tijd op dezelfde plek verbleven, maakten ze deze werktuigen uit grotere stukken steen. Stukken vuursteen die niet meer nodig waren, lieten ze achter wanneer ze weer verder trokken. De vondst van deze stukken naast de werktuigen maakt waarschijnlijk dat hier een kamp van de neanderthalers is geweest. 

Neanderthalers leefden vanaf ongeveer 300.000 jaar geleden en waren nomaden die in tijdelijke kampen woonden. Hun kampen bouwden ze op hoger gelegen delen van het landschap, zodat ze de omgeving goed in de gaten konden houden, en in de buurt van water waar ze konden vissen. Het waren simpele kampen die vaak maar uit een paar tenten bestonden, gemaakt van hout en dierenvacht. Zo konden de neanderthalers bij gevaar of als er geen voedsel meer was het kamp snel afbreken en verder trekken. 

Jagen  
Bij de parkeergarage zijn niet alleen stukken vuursteen gevonden, maar ook restanten van prehistorische dieren. Zo werd bijvoorbeeld een hele slagtand van een mammoet ontdekt. Daarnaast zijn er ook resten van wolharige neushoorns, reuzenherten, rendieren en grottenhyena’s gevonden. Ook al is er geen direct verband te leggen tussen de werktuigen van de neanderthalers en de botten van de dieren, de neanderthalers hebben wel op zulke dieren gejaagd.  

Vermoedelijk was de vindplaats bij Den Bosch een kleiner jachtkamp in de buurt van een groter basiskamp. Kleine groepjes jagers trokken er op uit om op zoek te gaan naar prooidieren. Hoeveel mensen in het kamp verbleven en hoe vaak hiervan gebruik is gemaakt is onduidelijk. Zo blijven er nog veel vragen over de Bossche neanderthaler.  

Homo sapiens 
Zo’n 35.000 jaar geleden stierven de neanderthalers uit. Waardoor ze precies zijn uitgestorven is onbekend. Mogelijk kwam het door natuurrampen of waren ziektes verantwoordelijk voor hun verdwijning. Daarnaast speelde mogelijk klimaatverandering mee. De stijgende temperaturen zorgden ervoor dat er steeds minder grote dieren zoals mammoeten waren om op te jagen.  

Wat de oorzaak ook is geweest, de neanderthalers waren niet plotsklaps weg. Zij hebben zich waarschijnlijk in tienduizenden jaren tijd ook vermengd met de homo sapiens. Deze nieuwe menssoort trok 45.000 jaar geleden naar deze regio. Oorspronkelijk kwamen ze van het continent Afrika, en hadden daar al duizenden jaren geleefd. Zij zijn onze directe voorouders.