natuurmuseum Friesland

De kleine weeskoning.

We komen aan bij het oude weeshuis, wat tegenwoordig dient als natuurmuseum. Hoewel slavernij niet van toepassing was in het weeshuis geeft de voorgevel wel een aanwijzing die daartoe leid, de naam Baljée bovenin.

Het weeshuis was in 1676 geopend voor arme gezinnen en wezen. Een van de vele wezen uit die zich hier bevond was de Heer Jacob Martinus Baljée(1752-1823). Na 4 jaar hier te hebben doorgebracht, verliet de heer Baljée het tehuis.

Hij ging naar Amsterdam om daar in dienst te gaan bij de VOC als chirurgijn 1774. Hier zou hij door een bekende genieten van de rijkdom van de hoge koloniale kringen in Batavia(geleid door een escort van slaven en dienstplichtigen). Hij besloot echter een handel in oost-Indische bont te beginnen, omdat er niet veel werk was als chirurgijn. Hij kwam in 1777 met een aardig kapitaal terug in Leeuwarden aan.

Eenmaal in Nederland werd hem een premie van 600 gulden beloofd als hij terugging naar de oost als opper-dokter.

Bij zijn terugkeer in Batavia maakte hij carrière als chirurgijn in het eerste bataljon van infanterie. Hij trouwde verder met de dochter van een lijfarts, maar wist ondanks zijn hoge bruidsschat geen winst te maken met zijn kapitaal.

Hij besloot daarom op een andere manier geld te verdienen en kocht een stuk grond 2 uur van Batavia. Hier verbouwde hij specerijen als kruidnagel, koffie en suikerriet. In totaal beschikte hij over 2500 boeren en boerinnen, 1300 volwassen en 2200 kinderen, benevens een groot aantal slaven.

Hij werd zo een koning te midden landhuizen omringt door een menigte slaven en lijfeigenen. Hierdoor steeg zijn rijkdom en status. Hij werd lid en president van het college van heeren schepenen van Batavia, maar nam in 1808 eervol ontslag op 56 jarige leeftijd.

Hij kocht 8 jaar later een stuk grond bij Tanjong-West, waar hij slaven inzette om woeste grond te verbouwen(na 8 jaar was de waarde verdubbeld van dit landgoed).

De heer Baljée stierf op 70 jarige leeftijd. Het weeshuis te Leeuwarden was de universele erfgenaam en verkreeg zo'n 190000(2.077160 euro) van de 400000 erfenis. Ten slotte werden er ook zo'n 24 huisslaven vrijgesteld met een som geld.