De Italiaanse renaissance

De Pazzi kapel en St. Lorenz kathedraal

Het Historisch nieuwsblad:
''De Renaissance - het Franse woord voor 'wedergeboorte' - kreeg zijn naam van diegenen die de Middeleeuwen zagen als een 'duistere tijd'. De duistere tijd was als een slaap waaruit de menselijke geest moest ontwaken. Na een periode van verval was volgens de humanisten van de Renaissance een nieuwe gouden eeuw aangebroken. De kunsten en literatuur bloeiden, geïnspireerd door de klassieke oudheid.

De Renaissance vond zijn oorsprong in Florence, een stad die met handel en nijverheid zeer welvarend was geworden. Enkele voorname Toscaanse families droegen bij aan het succes en de bekendheid van Florence en zijn inwoners: de Pazzi, de Pitti en de Medici. Zij stimuleerden en ondersteunden artiesten die zich lieten inspireren door de klassieke oudheid. Deze kunstenaars gaven de kunsten en de filosofie een nieuwe impuls.''

De Pazzi Kapel (1440) in Florence en de St. Lorenz (1439) uit Neurenberg zijn enorm verschillend, maar bijna tegelijkertijd is er gestart met de bouw van deze gebouwen. Wat zijn deze verschillen en hoe komt dat?

De bouwmeesters van de St. Lorenz brachten de gotische stijl in deze kathedraal nog verder tot ontwikkeling. Ze creëerden een vrije, open ruimte waardoor veel licht naar binnen kon. Het licht werd geassocieerd met het goddelijke. Dat is een kernthema waarnaar in de Gotiek de gebouwen ontworpen werden: hoe meer licht, hoe meer God aanwezig was.

 In de Pazzi-kapel zijn geen suggesties van het bovennatuurlijke op deze manier weergegeven. De ruimte is verdeeld in kubussen en halve bollen. Het goddelijke werd in deze kerken niet gevormd door de hoeveelheid licht, maar door de eenvoudige relatie tussen de delen tot elkaar, net als in het menselijk lichaam.

In onze tijd is wiskunde een heel ander onderwerp dan religie. Wiskunde houdt zich bezig met wetenschap, berekeningen en getallen, terwijl religie gaat over het bovennatuurlijke. Maar in de renaissance lagen de berekeningen en het bovennatuurlijke dicht bij elkaar. God heeft de aarde en het universum namelijk volgens een bepaalde berekening geschapen. Dus getallen en wiskundig denken ligt niet ver van het goddelijke! Als voorbeeld ziet u hier de patronen in de koepel van de eerder genoemde Pazzi-Kapel. De bouwmeesters maakten een patroon, zo was het goddelijke zichtbaar in deze regelmaat.

Dat de bouwstijlen van deze kerk en kapel zo verschillen heeft te maken met de ommekeer in het denken. De renaissancistische denkwijze begon in Florence invloed uit te oefenen op de kunsten. De invloed in andere landen was nog minimaal, maar zou later zijn weg naar het Noorden vinden.