In 2002 vonden archeologen Kerkrade de resten van een Romeinse villa: villa Holzkuil. Deze villa moet in de Romeinse tijd een van de grootste villa's in Limburg zijn geweest en grote hoeveelheden graan en andere landbouwproducten hebben geproduceerd.
Pax Romana
Nadat Julius Caesar rond 50 voor Christus Noordwest-Europa had veroverd, duurde het nog ongeveer een eeuw voordat de Romeinen echt vaste voet aan de grond kregen in de nieuw veroverde gebieden. Pas nadat de Romeinen in 70 na Christus een opstand van Batavieren hadden neergeslagen, brak een lange periode van vrede, stabiliteit, ontwikkeling en economische voorspoed aan: de 'Pax Romana' oftewel 'Romeinse vrede'.
De Limes en hongerige soldaten
De Rijn was inmiddels vastgelegd als de meest oostelijke grens van het Romeinse Rijk in Noordwest-Europa. Om de grens - in Latijn: limes - te verdedigingen tegen de Germanen werden er langs de Rijn grote aantallen Romeinse soldaten gelegerd. Dat werden er zoveel dat de plaatselijke boeren niet meer voldoende voedsel produceerden om al die hongerige monden te voeden.
Villa's
Om dit probleem op te lossen werden er in het achterland vele villa's gebouwd. Een villa was een agrarisch bedrijf, dat bestond uit een hoofdgebouw en verschillende bijgebouwen. In het hoofdgebouw woonden de hereboer en zijn familie. Het hoofdgebouw was vaak van steen en was voorzien van allerlei voor onze streken nieuwe dingen: een badhuis, een kelder, vloer- en muurverwarming, vensterglas en muurschilderingen. De bijgebouwen deden dienst als stallen, opslagruimten en huisvesting voor het personeel.
Villa Holzkuil
Een villa produceerde grote hoeveelheden graan. Dat was nodig om de eerdergenoemde hongerige soldaten te voeden. Maar ook belangrijk voor de opkomende eerste stedelijke nederzettingen, zoals Keulen, Xanten, Bonn en Nijmegen. Villa Holzkuil in Kerkrade produceerde waarschijnlijk voor Keulen en Heerlen (Coriovallum). De villa was in gebruik van ongeveer 50 tot 270 na Christus, toen Germanen de Limes overstaken en vele villa's platbrandden. Villa Holzkuil kan model staan voor de vele tientallen Romeinse boerenbedrijven die in diezelfde periode met name in het lössrijke Zuid-Limburg, maar ook in de rest van de huidige provincie aanwezig waren.
Romanisatie
De Romeinen introduceerden niet alleen de villa's in Noordwest-Europa. Ook allerlei andere zaken wat betreft geloof, gewoonten en gebruiksvoorwerpen brachten ze mee vanuit Italië. Deze nieuwigheden werden door de plaatselijke bevolking vaak overgenomen. Vele villa-eigenaren waren bijvoorbeeld gewoon inheemse boeren. Dit overnemen van Romeinse gebruiken en gewoonten noemen we 'Romanisatie'.