De Republiek was in de 18e eeuw een statenbond. Dit werd de Staten- Generaal genoemd, dit bestuursorgaan bestond uit 7 afzonderlijke gewesten. Het gewest Holland had in zijn eentje de meeste macht, omdat het immers het grootste gewest was en voor zijn eentje goed was voor meer als de helft van de totale belastinginkomsten. De stadhouder had de meeste macht in dit bestuursorgaan. In 1776 werd Willem V stadhouder en hiermee werd het stadshouderschap erfelijk. In de 18e eeuw ontstond er steeds meer belangstelling voor de ‘verlichting’. Verlichte denkers hielden zich niet alleen meer bezig met de relatie met god tot de natuur, maar ze werden ook kritischer over de samenleving en de rol van de kerk. Naast het geloof schreven verlichte denkers ook over de politiek en de staat. Er ontstonden 3 nieuwe belangrijke ideeën.
v De Engelsman John Locke, was voor natuurlijke wetten van de mensen zoals leven, bezit en vrijheid. Zij vormden een politieke gemeenschap met een sociaal contract.
v De Fransman Rousseau was radicaler, hij was voor de volkssoevereiniteit. Hierdoor waren burgers pas echt vrij.
v De Fransman Montesquieu, was voor een machtenscheiding de trias politica. Zo kan machtsmisbruik voorkomen worden.
De nieuwe denkbeelden drongen niet alleen in Frankrijk en Engeland door, maar ook in de Republiek. Doormiddel van de Franse revolutie die een gehele zaak werd van geheel Europa, lukte het de Fransen in 1795 de stadhouder uit de Republiek te verdrijven. In 1789 kwam de eerste Nederlandse grondwet, een democratische eenheidsstaat.
