Trijntje is een van de gevonden veenlijken die nog goed in tact was, doordat ze een veenlijk was is ze goed bewaard gebleven. Het meisje van Yde is ook een goed bewaard veenlijk, ze is te bewonderen in het stedelijk museum van Assen. Het meisje van Yde is bijna 2.000 jaar oud.
Een veenlijk is een overblijfsel van een menselijk lichaam. Het lichaam is begraven in het veen, veen is een bodemsoort wat bestaat uit lagen dode planten. Als daar een lichaam in ligt blijft het goed bewaard doordat de bodem zuur is. Dit komt omdat water bewaard blijft en door het water en de planten ontstaat er mos. Door het mos wordt de bodem zuur.
Veen werd gebruikt om huizen van te bouwen, maar ook als brandbaar materiaal voor een warmtebron.
Kenmerken: Veen ontstond doordat lagen dode planten op elkaar kwamen. Als een overleden persoon in het veen lag, bleef het goed bewaard.
Kerndoel 51, tijd past hier. Het gaat over vroeger, en over nu. Een gesprek over iemand die is overleden in de eigen omgeving van het kind zorg voor een stukje maatschappelijk gesprek. Hier leren kinderen zich te uitten en ze leren naar elkaar te luisteren.
Tip: uitje naar het Veenmuseum in Westerhaar. Of een uitje naar Ellert & Brammert in Veenoord.
les idee: maak zelf veen met de klas.
bron
Uitzending - Trijntje. (n.d.). https://hetklokhuis.nl/tv-uitzending/5031/trijntje
Trijntje, de oudste mens van Nederland. (2015, September 21). http://www.vergetenverhalen.nl/2015/09/21/trijntje-de-oudste-mens-van-nederland/ geraadpleegd op 10 maart 2024
Van Der Sanden, W. (2018). Geschiedenis van Drenthe een archeologisch perspectief. koninklijk van gorcum.
Jager-verzamelaars leefden in hutten. Ze trokken van plek naar plek, dus ze woonden in hutten die ze makkelijk konden opbouwen. We denken dat de huttengemaakt waren van stokken met daaroverheen riet of dierenhuiden, of misschien wel allebei. De huiden kon je gemakkelijk meenemen naar een volgende plek. En stokken en riet waren overal wel te vinden.
De jager-verzamelaars gebruikten de kano voor de jacht en om te reizen. In een gebied met veel water komt een kano namelijk goed van pas. Deze kano's zijn uitgeholde boomstammen van zo'n vijf meter lang.
Honden waren belangrijk voor jagers en verzamelaars. Ze konden bijvoorbeeld de vangst van de jacht gaan zoeken of halen. Het waren huisdieren, die na hun dood werden begraven. Naast het skelet van Trijntje lagen drie honden begraven.
Trijntje en haar groep jaagden op bevers, otters, allerlei soorten vogels en andere dieren. Voor het vangen van vissen, vooral snoeken, gebruikten ze netten en fuiken. In de fuik kwamen de vissen vast te zitten en daar konden ze niet meer uit. Ook vingen Trijntje en haar groep dieren met speren of met pijl en boog.
De fuik is gemaakt van rode kornoelje. Die plant heeft taaie rode takken. Het is een struik die veel voorkomt in gebieden waar het vochtig is.
De jagers en verzamelaars maakten gereedschappen. Ze maakten bijvoorbeeld messen, bijlen en pijlpunten. Dit deden ze met vuursteen. Dat is een steen die makkelijk bewerkt kan worden. Met de zelfgemaakte pijlen gingen ze op jacht.
Jagers en verzamelaars namen de tijd om versieringen aan te brengen op de spullen die ze gebruikten, zoals manden en gereedschap. Ook werden er sieraden gedragen.
Sommige stenen maken vonken als je ze tegen elkaar slaat. Jagers en verzamelaars gebruikten dit soort stenen om vuur te maken. De vonken vielen in gedroogde plantjes die makkelijk in brand vliegen. Met het vuur konden zij hun eten klaar maken en warm blijven. Ze roosterden het vlees van de dieren die ze vingen. De jagers en verzamelaars gooiden niks weg, want alles van de dieren werd gebruikt. Van de huid maakten ze bijvoorbeeld kleding en tassen.
Vensterplaat over Trijntje en haar stam op een donk in het rivierengebied waar nu Hardinxveld-Giessendam is. Illustratie: Irene Goede. Wetenschappelijke begeleiding: Luc Amkreutz/RMO. Lesmateriaal voor docenten: Vensterles Trijntje. Deze vensterplaat is ook de basis van LessonUp-lessen voor basisonderwijs en onderbouw VO.
Vensterplaat
