Het is sinds 1872 niet bij dat eenvoudige boemeltreintje gebleven. Op en onder de Zwijndrechtse Waard krioelt het van de spoorwegen. Boven de grond vinden we het grootste rangeerterrein van Nederland, iets waar gezien de veiligheidsrisico’s niet alle bewoners even blij mee zijn. Onzichtbaar voor het blote oog loopt een kilometerslange spoortunnel onder menig huis en woonwijk door.
De drie stations van Zwijndrecht
Waar in de meeste plaatsen het station op de plaats staat waar het ooit is gebouwd, is dat in Zwijndrecht niet het geval. Het eerste station werd op 1 november 1872 geopend op de locatie ‘Pieterman’ aan de Oude Stationsweg, ten noorden van de Bootjessteeg. Het heette Oost-IJsselmonde en lag dit voor dat gebied redelijk centraal.
Het inwonersaantal van Zwijndrecht groeide door de industrialisatie snel, waardoor er in 1887 een extra halte werd geopend op de hoek van de Burgemeester de Bruïnelaan en de Ringdijk. Die halte voorzag in een behoefte en werd in 1895 opgewaardeerd tot een permanent station. Het station bij de Pieterman werd gesloten. Het nieuwe station lag erg gunstig voor de groenteveiling, die midden jaren twintig aan diezelfde Bruïnelaan een veilingcomplex van 2,5 hectare opende en voor de export van groente en fruit de spoorwegen gebruikte. Het tegenwoordige station dateert uit 1965.
Rangeerterrein Kijfhoek
De aanleg van het grootste rangeerterrein van Nederland, Kijfhoek, heeft vijf jaar geduurd; het werd op 21 mei 1980 in gebruik genomen. Met dit rangeerterrein konden de oude rangeerterreinen IJsselmonde, Feijenoord en Rotterdam-Noord worden opgeheven. Daarnaast nam Kijfhoek taken over van de rangeerterreinen Amsterdam-Rietlanden, Watergraafsmeer, Amersfoort, Onnen (provincie Groningen) en Zwolle. De naam van het rangeerterrein verwijst naar de vroegere ambachtsheerlijkheid Kijfhoek. Het is vijftig hectare groot en heeft veertien aankomst- en twaalf vertreksporen. De capaciteit is vier-duizend goederenwagons. Het terrein huisvest de verkeersleidingspost van ProRail, die de gehele Betuweroute bestuurt.
Veiligheid ter discussie
Op 14 januari 2011 ontstond brand in een aantal gerangeerde ketelwagens, die gevuld waren met de zeer brandbare stof ethanol. In de directe buurt van de brandende wagons stond een aantal lege, maar niet schoongemaakte LPG-tanks. Vanwege ontploffingsgevaar werden 33 huizen aan de Langeweg in Zwijndrecht direct ontruimd.
Tijdens een rechtszaak die hierop volgde memoreerde de officier van justitie dat 26 botsingen en ontsporingen in vijf jaar tijd hem geen andere conclusie lieten dan dat er iets structureel mis was op Kijfhoek. In de jaren hierop volgden er nog diverse incidenten, die varieerden van lekkende tot ontsporende en botsende wagons. Naar de veiligheidscultuur werd in 2019 een extern onderzoek ingesteld, dat tot verscherping van de veiligheidsmaatregelen heeft geleid.
Sophiatunnel
De westelijke toegang van de Sophiatunnel ligt op rangeerterrein Kijfhoek. De acht kilometer lange tunnel maakt deel uit van de Betuweroute, de spoorverbinding tussen Rotterdam en Duitsland. Op dit traject loopt het spoor onder een aantal gemeentes door, zoals Hendrik-Ido-Ambacht, Alblasserdam en Molenlanden, om in Papendrecht weer boven de grond te komen.
De bouw van de Sophiatunnel is in 1998 gestart met het boren van de eerste tunnelbuis, waar men vijftien maanden over heeft gedaan. Eind 2001 is begonnen met het boren van de tweede tunnelbuis, die negen maanden later gereed was. In 2007 is de tunnel in gebruik genomen.
