Münsterse oorlogen

Bommen Berend

De kruitdampen van de Tachtigjarige Oorlog met Spanje (1568 – 1648) waren nog maar net opgetrokken. De inkt van het vredesverdrag van Münster was net opgedroogd of in het Westerwoldse landschap bulderden de kanonnen alweer .

Periode
Tijd van regenten en vorsten

Bommen Berend
Deze keer waren het de manschappen van de vorst-bisschop van Münster, Bernhard van Galen, die ten strijden trokken. ‘Bommen Berend’, zoals deze bisschop werd genoemd, wilde gebieden in en om Groningen weer bij zijn bisdom inlijven. Hiervoor trok hij door Westerwolde, met alle gevolgen van dien.

1^e Oorlog
In september 1665 viel een voorhoede van Bommen Berend over het moeras bij Ter Apel Westerwolde binnen en versloeg bij Sellingen de Nederlandse troepen. Deze voorhoede sloeg haar tenten op bij Jipsinghuizen, in afwachting van de hoofdmacht. Op een ochtend in alle vroegte ontdekte Meerten Willems, verkenner van de Nederlandse troepen, op de Spinbaarg (ten noorden van Jipsinghuizen) een schildwacht van de Münsterse troepen. Hij overmeesterde en doodde de schildwacht, waarna hij op zijn trompet het Wilhelmus blies.
Dit was het sein om aan te vallen. De Münsterse troepen werden volledig verrast door deze aanval en sloegen op de vlucht. 300 soldaten van Bommen Berend sneuvelden bij deze slag.
Een ander legeronderdeel van het Münsterse leger had zijn tenten opgeslagen voor Winschoten. Toen deze divisie omsingeld werd, gaven zij zich over.
Toen Münsterland zelf werd aangevallen zat er voor Bommen Berend niets anders op dan zich terug te trekken. Hij liet daarbij Westerwolde in staat van ontreddering achter. Er waren 77 huizen verwoest, dat was toen een kwart van het totale aantal woningen. Op 8 januari 1666 werd Bernhard von Galen gedwongen om ook De Burcht van Wedde te ontruimen.

2^e Oorlog
Het jaar 1672 wordt ook wel ‘het rampjaar’ genoemd. Nederland werd van alle kanten aangevallen. Op zee door de Engelsen, vanuit het zuiden door de Fransen en in het oosten viel ‘Bommen Berend’ Groningen weer binnen.
“Het volk was redeloos, de regering radeloos en het land reddeloos".
Maar ook deze keer lukte het de bisschop van Münster niet Groningen te veroveren.

Bij de vesting Bourtange ging het al mis. De bisschop probeerde kapitein Prott om te kopen voor 200.000 gulden en een landgoed. “200.000 kogels kun je krijgen”, antwoordde de kapitein. Bommen Berend kreeg de vesting niet te pakken en moest afdruipen. Via een omweg ging hij naar Groningen.

Groningens Ontzet
Het lukte de bisschop ook niet om de stad te veroveren, want de stad hield stand ondanks de vele bombardementen. Op 27 augustus 1672 gaf Bommen Berend het op en beëindigde hij het beleg.
Nog steeds wordt ieder jaar op 28 augustus het “Gronings Ontzet” gevierd.
In 2022 was het ontzet 350 jaar geleden en hier werd extra aandacht aan besteed met lezingen en een tentoonstelling van het Groninger museum ‘Stad houdt stand’

Tijdbalk

Datum	Gebeurtenis
28-5-1672	Münster en Keulen verklaarden de oorlog aan Nederland
1-6-1672	De opmars van Münster en Keulen begon in Oost-Nederland
6-7-1672	Nieuweschans en Oudeschans werden ingenomen. Beide vestingen waren onbemand.
22-7-1672	De vijand begon met de belegering van de stad Groningen
21-7-1672	Bourtange werd belegerd, maar niet veroverd.
26-7-1672	Winschoten werd ingenomen.
24-7-1672	De aanval op Delzijl werd afgeslagen.
27-8-1672	De vijand trok zich terug van de stad Groningen
10-9-1672	Winschoten werd heroverd.
27-10-1672	Oudeschans werd heroverd.
22-7-1673	Nieuweschans werd heroverd.
22-4-1674	Vrede met Münster en Keulen.