Gouwesluis
De Gouwesluis verbond de Gouwe met de Oude Rijn. Direct tegenover de sluis begint het Aarkanaal dat uiteindelijk aansluit op de Amstel. De binnenvaartroute van Amsterdam en Haarlem, via Gouda, naar Rotterdam en Dordrecht was een van de belangrijkste routes in Holland. Tijdens de Tachtigjarige Oorlog werd in 1574 een versterking bij de sluis gebouwd, die later is afgegraven en daardoor verdwenen.
De sluis en binnenvaartroute werden in 1672 opnieuw belangrijk voor het leger. Via de sluis kwam water uit de Gouwe verder Rijnland in, en de binnenvaart tussen Amsterdam en de zuidelijke Hollandse steden was van belang om oorlogsmateriaal te verplaatsen. De sluis werd daarom versterkt met een schans.
Fort
De schans vormde in december 1672 een onneembare hindernis voor de Fransen die Zwammerdam en Bodegraven hadden bereikt. Een serieuze aanval werd evenwel nooit geprobeerd. Toen in 1673 de andere schansen aan de Oude Rijn werden vervangen door forten – zoals Fort Wierickerschans – kreeg ook de schans bij de Gouwesluis een opvolger.
Het ‘Fort aan de Gouwesluis’ was net als Fort Wierickerschans een vierhoekige versterking met bastions, maar waarschijnlijk niet zo groot. De sluis lag ten oosten van het fort en werd beschermd met een ravelijn, een klein verdedigingswerk. Het fort is net als de forten bij Nieuwerbrug na de oorlog afgegraven.