De Olympische Spelen of het WK Voetbal: bij prestaties van Nederlandse sporters groeit het Oranjegevoel in het land. Maar echte saamhorigheid in Friesland? Daar zorgt het schaatsen voor. Al eeuwenlang worden in koude winters de latten ondergebonden. Het is lange tijd ook de enige manier geweest om snel grote afstanden af te leggen. Maar vaker is het vooral de ideale vorm van vertier in de winter. Al in de achttiende eeuw sluiten mensen weddenschappen, om langs zoveel mogelijk Friese steden te schaatsen.
Elf steden in bijna 14 uur
In de winter van 1890 legt de fanatieke sporter Pim Mulier een schaatstocht af langs de elf Friese steden. Het maakt hem beroemd en zijn tocht vormt de basis voor de eerste échte Elfstedentocht. In 1909 wordt deze voor het eerst gereden. De Nederlandse dominee Minne Hoekstra uit Warga is de snelste: hij doet er 13 uur en 50 minuten over. Een eenmalige tocht, was het idee. Maar veel Friezen willen meer. Niet alleen de tocht zelf, ook de verhalen erover zorgen voor een roep om herhaling.
Stempelkaart
Dat gebeurt in 1912. Tientallen schaatsers maken zich op voor een tocht van 200 kilometer lang. In totaal is de tocht 15 keer verreden, waarvan de laatste keer in 1997. Na een paar edities is de route omgekeerd. De schaatsers starten in Leeuwarden en komen langs Sneek, IJlst, Sloten, Stavoren, Hindeloopen, Workum, Bolsward, Harlingen, Franeker, Dokkum en finishen weer in Leeuwarden. Bij elke stad krijgen de deelnemers een stempel. En wie de tocht volbrengt, verdient een Elfstedenkruisje.
Willem-Alexander schaatst mee
De ‘tocht der tochten’ heeft heel wat helden voortgebracht. Jikke Gaastra, de eerste vrouw die in 1912 de tocht rijdt. Henk Angenent, een spruitjeskweker die in 1997 als laatste de tocht wint. De enige winnaar uit Leeuwarden, Karst Leemburg, die er een bevroren teen aan overhoudt. Of ene W.A. van Buren, die in 1986 meedoet. Dat blijkt de schuilnaam te zijn van Willem-Alexander, de huidige koning. Elk jaar hopen duizenden schaatsers dat het flink gaat vriezen en ze naar de start in Leeuwarden kunnen trekken. Maar nog nooit in de geschiedenis van de Elfstedentocht heeft een nieuwe wedstrijd zo lang op zich laten wachten.
De Canon van Leeuwarden is een initiatief van het Historisch Centrum Leeuwarden
