Didactiek primair onderwijs

Is mijn school canonproof?

Onderstaande checklist kan behulpzaam zijn bij het invoeren van de canon van Nederland in het curriculum van uw school.

  • Bestel een wandkaart om permanent op te hangen in de groepen 5 t/m 8;
  • Check de methodecheck bij elk venster (tabblad Voor docenten) om te zien welke vensters in uw geschiedenismethode al aan bod komen;
  • Verzamel lesuitwerkingen (bijv. Vensterlessen) en lesondersteunend materiaal voor de vensters die niet (voldoende) in de methodes aan bod komen;
  • Inventariseer excursiemogelijkheden (tabblad Er op uit) en benader erfgoedinstellingen om u te ondersteunen;
  • Ga met uw collega's om de tafel om afspraken te maken over verdeling van vensters over de leerjaren en vakken, over werkvormen en excursies, etc.

Canon en de kerndoelen

De canon van Nederland sluit aan bij kerndoel 53 PO: "De leerlingen leren over de belangrijke historische personen en gebeurtenissen uit de Nederlandse geschiedenis en kunnen die voorbeeldmatig verbinden met de wereldgeschiedenis." De canon is een vakoverstijgend concept en de vijftig vensters hoeven dus niet allemaal bij het vak geschiedenis aan de orde te komen. De schoolvakselectie (zie tabblad Voor docenten) geeft aan hoe de vensters over de verschillende vakken verdeeld kunnen worden.

De canon is niet bedoeld als een compleet curriculum. Het is een deel van de leerstof die in basisonderwijs en voortgezet onderwijs aan de orde zou moeten komen bij schoolvakken als geschiedenis, aardrijkskunde, Nederlands, kunstvakken en levensbeschouwelijke vakken. 
Vanuit de tijdvakken bezien, kunnen de vijftig vensters dienst doen als concretisering van een belangrijk aantal van de kenmerkende aspecten.
Met behulp van de hoofdlijnen van de canon is het mogelijk samenhang aan te brengen in de vijftig vensters en de relevantie van deze items te onderstrepen. De hoofdlijnen zijn daarbij bedoeld als hulpmiddel.

Verwijzingen bij de canon als geheel

Jeugdboeken

  • Thom Roep, Co Loerakker, Van Nul tot Nu. De Vaderlandse geschiedenis. (5 delen) (9+)
  • Arend van Dam, Alex de Wolf, Lang geleden. De geschiedenis van Nederland in vijftig voorleesverhalen. (6+) [NB Deze vijftig verhalen lopen wel grotendeels, maar niet geheel parallel met de vijftig vensters van de canon]
  • Arend van Dam, Overal en ergens (8+)
  • Jan Paul Schutten, Kinderen van Nederland (9+)
  • Diverse auteurs, Het grote geschiedenisboek (9+)
  • Bies van Ede, Verdwaald op de rivier (10+)
  • De Bosatlas van de geschiedeniscanon (10+)
  • Gijsbert van Es, Verhalen van Nederland (10+)
  • Bas van Lier, Ja, ik wil: koninklijke huwelijken (10+)
  • Joëlle Jolivet, Klerenboek (6+)
  • Peter Smit, Piraten van de Lage Landen (9-12; info)
  • De canon van Nederland: de vijftig vensters voor kinderen (9+)

Boeken geënt op de canon van Nederland

  • Gerben G. Hellinga, Geschiedenis van Nederland. De canon van ons vaderlands verleden. Zutphen: Walburg Pers, 2007.
  • Han van der Horst, Een bijzonder land. Het grote verhaal van de vaderlandse geschiedenis. Amsterdam: Bert Bakker, 2008.
  • Theo Koops, Jan Willem Bultje, Henk Frijters, De canon. Wat elke Nederlander weten moet. Antwerpen/Apeldoorn: Garant, 2008.
  • Nederland van toen tot nu. Geschiedenis in gewone taal. Amsterdam: Eenvoudig Communiceren, 2009.
  • Jan van Reenen, Vensters vol verhalen. De canon van Nederland. Apeldoorn: De Banier, 2009.

Achtergrondliteratuur

  • R. de Bruijn en M. Bosua, Geschiedenis geven. Praktische vakdidactiek voor het basisonderwijs. Assen: Van Gorcum, 2005.
  • Cees van der Kooij, Verleden, heden, toekomst. (2 delen) Groningen: Wolters-Noordhoff, 2006.
  • Aat van der Harst, Bas van den Berg, Cocky Fortuin-van der Spek, Verhalen verbinden. Ruimte voor vertellen op school. Amersfoort: CPW, 2007.
  • Geert Mak, Ooggetuigen van de vaderlandse geschiedenis in ruim honderd reportages. Amsterdam: Bert Bakker, 20e herz.dr. 2007.
  • H.L. Wesseling red., Plaatsen van herinnering. (4 delen) Amsterdam: Bert Bakker, 2005-2007.