De gebroeders Philips

nieuwe bedrijvigheid in een leegstaand fabriekspand

Eindhoven, dat aan het eind van de negentiende eeuw – zonder de dorpen – zo'n 4500 inwoners telde, was uitgegroeid tot een industrieel centrum van regionale betekenis. In het najaar van 1891 ging Philips met de productie van gloeilampen van start en vanaf die tijd zou Eindhoven nooit meer hetzelfde zijn.

Deze gloeilampenfabriek van Philips telde aanvankelijk 28 medewerkers, voor het overgrote deel overigens kinderen tussen 12 en 16 jaar. De eerste uitdaging voor Philips was het verbeteren van de verkoop van de door Gerard geproduceerde gloeilampen, waarop broer Anton tot het bedrijf toetrad. Het fabriekje werd al snel te klein. Er tegenover verrezen later nieuwe fabrieken, het zogeheten Emmasingelcomplex, waar de groeiende productie na de eeuwwisseling ondergebracht werd. Het aantal personeelsleden liep sprongsgewijs op van 500 in 1907 via 1200 twee jaar later tot 3100 in 1915.

Het Philipsdorp werd uit nood geboren en valt te rangschikken onder Philips' voornemen Eindhoven te vernieuwen. Vanaf 1916 werd complex Strijp-s gerealiseerd. Na de glasfabriek bouwde Philips er een reeks bedrijfsgebouwen met als kern de Hoge Rug, drie onderling verbonden fabrieksgebouwen. Tegenwoordig zijn de productiefaciliteiten van het concern grotendeels uit Eindhoven verdwenen en vallen de terreinen weer toe aan de stad.

Periode
Tijd van burgers en stoommachines

Een kolonie van Nederland

Indonesië is een eilandengroep in Zuid-Oost Azië. Dat is helemaal aan de andere kant van de wereld. Toch hebben Nederland en Indonesië heel veel met elkaar te maken. Indonesië was vroeger een kolonie van Nederland.

Geef toestemming voor cookies om externe inhoud weer te geven. Cookie-instellingen wijzigen
Alles verandert!

In 1942, tijdens de Tweede Wereldoorlog, vechten Nederland en Japan tegen elkaar in de Javazee. Nederland wil zo voorkomen dat Japan Nederlands-Indië binnenvalt. Japan wil een groot rijk veroveren en is al de baas in een groot deel van Azië. Nederland verliest het gevecht. Een week later geeft Nederland zich over. Japan is nu de baas in Nederlands-Indië.

Vanaf het moment dat Japan de baas is in Nederlands-Indië, is het eigenlijk geen kolonie meer van Nederland. Sommige Indonesiërs verwelkomen de Japanners als hun bevrijders. Ze willen dat het Japanse leger de Nederlanders verjaagt. Dan zal Indonesië deel van een groot Aziatisch land worden en na een tijdje eigen baas zijn.

De Japanners stoppen Nederlandse mannen, vrouwen en kinderen in werkkampen. Die worden al snel 'Jappenkampen' genoemd. Daar krijgen ze weinig te eten en moeten ze heel hard werken. Als ze niet luisteren naar wat de Japanners zeggen, worden ze zwaar gestraft.

De oorlog in Azië duurt lang. Japan blijft doorvechten, ook als Duitsland zich overgeeft. Maar dan zetten de Amerikanen een nieuw wapen in om een einde aan de oorlog te maken: de atoombom. Op 6 augustus 1945 gooien ze er een op de Japanse stad Hiroshima en drie dagen later op Nagasaki. Meer dan honderdduizend mensen komen om het leven. Zes dagen later geeft Japan zich over. De Tweede Wereldoorlog is nu eindelijk echt voorbij.
Jappenkampen

In 1942 wordt Japan de baas in Nederlands-Indië. Nederlandse en Indische mannen, vrouwen en kinderen worden in werkkampen gestopt. Ze worden ook wel 'Jappenkampen' genoemd. Mannen zitten in mannenkampen en de vrouwen en kinderen in vrouwenkampen. Het leven is daar heel zwaar. Veel mensen gaan dood in het kamp.

De Japanners dwingen gevangenen ook een spoorlijn aan te leggen in Birma. (Birma heet nu Myanmar. Het ligt vlak bij Indonesië.) Het werk is heel zwaar en de Japanners mishandelen de gevangen. Honderdduizenden Indonesiërs en ongeveer 15.000 Europeanen gaan dood bij het aanleggen van het spoor. Je snapt nu misschien wel waarom deze spoorlijn ook wel 'het dodenspoor' wordt genoemd.

In Den Haag staat sinds 1988 'het Indisch Monument'. Het is een monument ter nagedachtenis aan alle Nederlanders die tijdens de Japanse bezetting in de kampen of tijdens dwangarbeid zijn gestorven.
Indonesië roep de onafhankelijkheid uit

Wij, het volk van Indonesië, verklaren hierbij dat Indonesië onafhankelijk is... Deze woorden spreekt Soekarno uit op 17 augustus 1945. Het is een korte bijeenkomst ergens op straat. Maar zo laat Indonesië de wereld weten dat het land geen kolonie van Nederland meer wil zijn.

Al voor de Tweede Wereldoorlog willen steeds meer Indonesiërs eigen baas zijn. Soekarno is hun leider. Maar Nederland wil zijn kolonie niet kwijt. Er wonen veel Nederlanders. En de Nederlanders verdienen veel geld aan de producten die uit Nederlands-Indië komen. Daarom treedt Nederland hard op. Wie tegen de Nederlandse regering protesteert, komt in de gevangenis. Ook Soekarno.

Als in 1942 de Japanners de baas worden in Nederlands-Indië, laten ze Soekarno en de andere gevangenen vrij. In 1945 is de oorlog voorbij. Soekarno wil niet dat zijn land opnieuw een kolonie van Nederland wordt. Daarom roept hij twee dagen na het eind van de oorlog in Azië de zelfstandige Republiek Indonesië uit. Soekarno wordt de eerste president van de nieuwe Republiek.
Vechten voor vrijheid

Nederland is het niet eens met het uitroepen van de Republiek Indonesië in 1945. De regering praat met de leiders van de nieuwe republiek. Maar er komt geen oplossing. Dat betekent weer vechten: de Indonesische Onafhankelijkheidsoorlog breekt uit. Er wordt hard gevochten. Toch lukt het Nederland niet om opnieuw de baas te worden in de kolonie.

Geef toestemming voor cookies om externe inhoud weer te geven. Cookie-instellingen wijzigen
Een zelfstandig land

Op 27 december 1949 wordt in het Paleis op de Dam in Amsterdam de soevereiniteitsoverdracht getekend. Hiermee verklaren de Nederlandse minister-president Willem Drees en koningin Juliana dat de Republiek Indonesië onafhankelijk is. Indonesië is nu officieel een vrij land. Nederland doet dit niet helemaal vrijwillig. Er is veel druk vanuit het buitenland.

Veel Nederlanders hebben jarenlang gewerkt en gewoond in Indonesië. Nu moeten ze terug naar Nederland. Sommigen zijn in Indonesië geboren en hebben Nederland nog nooit gezien.

Ook veel Indonesiërs willen niet meer in het land wonen. Ze voelen zich er niet meer zo welkom. Ruim 300.000 Nederlanders, Indische Nederlanders, Papoea's en Indonesiërs verlaten na 1949 het land. De meesten gaan naar Nederland. Ook 12.500 Molukse soldaten verlaten Indonesië. Ze hadden gevochten in het Koninklijk Nederlandsch-Indisch Leger (KNIL).

In 2005 vieren de Indonesiërs dat ze 60 jaar vrij zijn, sinds 1945 dus. Terwijl het land volgens Nederland eigenlijk pas vanaf 1949 zelfstandig is. Toch bezoekt de Nederlandse minister van Buitenlandse Zaken de viering. Met zijn bezoek geeft Nederland alsnog toe dat Indonesië in 1945 is ontstaan.

De minister zegt tijdens de 60-jarige viering dat Nederland spijt heeft over de jaren na de Tweede Wereldoorlog waarin Nederland met geweld de macht probeerde terug te krijgen.
De vlag van de Republiek Indonesië

Dit is sinds 17 augustus 1945 de vlag van Indonesië. Hij heeft twee kleuren: rood en wit. Voor veel Indonesiërs zijn dat heilige kleuren. Rood is de kleur van de suikerpalm en wit van rijst. Suiker en rijst zijn de belangrijkste ingrediënten van de Indonesische keuken.