Buiten de stadsmuren
Huize In Den Rustwat is rond 1597 gebouwd aan de Honingerdijk. Waarschijnlijk zat er al meteen een herberg in. Het gebouw stond langs de weg naar Dordt, een paar kilometer buiten de stadsmuren. Voor reizigers stond er een bed klaar en mensen uit de buurt konden aanschuiven voor een maaltijd of een borreltje. Maar erg druk had de herbergier het waarschijnlijk niet. Hij verdiende wat bij als visser en, in de winter, als rietsnijder. Ook zal hij veel hebben moeten dweilen, want de herberg kreeg vaak te maken met wateroverlast.
Sta-in-de-weg
In 1769 legde het stadsbestuur vlakbij In Den Rustwat het eerste stadspark van Rotterdam aan. Daardoor kreeg de herberg meer aanloop van de stedelingen die zich kwamen ontspannen in deze (Oude) Plantage. Ruim 100 jaar later, in 1880, wilde het stadsbestuur een tramlijn aanleggen naar de Honingerdijk. Daarbij stond de herberg in de weg. De gemeente wilde hem daarom kopen en afbreken. Maar de eigenaar vroeg er zo’n hoge prijs voor dat het stadsbestuur liever het traject van de tramlijn aanpaste. In 1896 kocht de gemeente de inmiddels bouwvallige herberg alsnog en liet het restaureren. Daarna werd In Den Rustwat als uitspanning verhuurd.
Wateroverlast
In 1916 kreeg Rotterdam te maken met een zware stormvloed. In de nacht van 13 op 14 januari liepen grote delen van de stad onder water. Om nieuwe overstromingen te voorkomen liet het stadsbestuur de dijken langs de Maas en de Muizenpolder ophogen. Voor herberg In Den Rustwat was dat ongunstig. Het gebouw stond ineens in een diepe kom. In 1953 bleek dat rampzalig. Tijdens de grote watersnoodramp, in de nacht van 1 op 2 februari, overstroomden flinke stukken van Rotterdam. In het centrum liep het hele gebied ten zuiden van de lijn Westzeedijk - Schiedamsedijk - Blaak - Groenendaal - Oostplein onder water. Ook in Den Rustwat liep onder. Het water steeg er tot menshoogte, 1,65 meter. In de jaren daarna raakte het gebouw langzaamaan in verval. Maar toen de gemeente de herberg wilde slopen kwamen leden van de historische genootschappen ‘De Maze’ en ‘Roterodamum’ in actie. Zij wisten het unieke historische gebouw te redden en kregen voor elkaar dat het verplaatst werd.
Steentje voor steentje
In 1959 is In Den Rustwat tot aan de grond toe afgebroken en een jaar later steentje voor steentje weer opgebouwd op het terrein van de Perenhof, vlak bij de botanische bomentuin en Excelsior-stadion Woudestein. Sindsdien is de oude herberg weer in gebruik als restaurant. Het gebouw is herkenbaar aan zijn karakteristieke ingezakte rieten dak. Binnen zijn nog de originele tegelvloer en muurtegeltjes te zien. Het kostte wat moeite, maar In Den Rustwat bleef behouden en staat nu op veilige afstand van het vernietigende water.
