In navolging van de adel laten welgestelde burgers tijdens de 17de en 18de eeuw buitenplaatsen aanleggen langs de Amstel en de Vecht. De Vleutense Wetering en de Leidse Rijn blijken minder interessant voor de aanleg van een buitenplaats. Wel worden hier bestaande boerderijen en kastelen verbouwd tot buitenplaats.
Door de invoering van nieuwe wapens en andere manieren van oorlogvoering, hebben kastelen hun militaire functie verloren. De gebouwen worden vaak ingrijpend verbouwd om dienst te doen als buitenplaats. De torens krijgen op alle verdiepingen vensters en woonvleugels worden aangepast aan de eisen van de tijd. Rondom deze buitenplaatsen worden vaak uitgestrekte tuinen en parkbossen aangelegd en beplant met de meest uiteenlopende boomsoorten. Zij vorm een opvallend nieuw groen element in het verder vlakke landschap.
Ridderhofsteden
Het bezit van een riddermatig goed (ridderhofstad) is aantrekkelijk, omdat de eigenaar hiermee een aanvraag kan doen om toegelaten te worden tot de ridderschap. De ridderschap is de vertegenwoordiging van het platteland in de Staten van Utrecht. In 1536 stellen de Staten van Utrecht een lijst op van 38 erkende ridderhofsteden. Later worden er nog 24 aan toegevoegd. Rond Vleuten zijn dit Huis te Vleuten, kasteel Den Ham, Bottestein en Den Engh. Bij Haarzuilens is dit kasteel De Haar, en in de buurt van De Meern zijn dit Huis Nijevelt en Huis Voorn.
Aan het eind van de achttiende eeuw is de glorietijd van de meeste buitenplaatsen voorbij. De meeste buitenplaatsen worden in de loop van de negentiende eeuw geheel of gedeeltelijk afgebroken. De tuinen en parken worden opnieuw landbouwgrond.
Kastelen en woontorens die verbouwd worden tot buitenplaats zijn onder andere:
Vleuten: Huis te Vleuten
De Meern: Nijevelt
Haarzuilens: Den Eijck, Den Ham
Leidsche Rijn: Voorn, Den Engh
Enkele boerderijen die uitgroeiden tot buitenplaatsen:
Vleuten: Hinderstein (later Alenvelt geheten)
De Meern: Tjepma state, Overvliet
Leidsche Rijn: Leeuwesteyn, Hof ter Weyde, Den Hoet
Zie het venster Ridders en kastelen voor meer informatie over kastelen.
