Vensterplaat De Statenbijbel

Het heilige boek van de christenen

'In het begin schiep God de hemel en de aarde.' Zo begint het heilige boek van de christenen: de Bijbel. De Bijbel bestaat uit twee delen: het Oude Testament en het Nieuwe Testament. Het Oude Testament vertelt de geschiedenis van het joodse volk. Het Nieuwe Testament vertelt het leven van Jezus en de gebeurtenissen nadat hij is gestorven en naar de hemel gegaan. 66 boeken in één...

Eigenlijk is de Bijbel niet één boek, maar een verzameling van wel 66 boeken. Ze staan vol met verhalen, spreuken, gedichten en regels waar mensen zich aan moeten houden. De boeken zijn door verschillende mensen in verschillende tijden en talen geschreven - zoals het Grieks en Hebreeuws, de taal van de joden. Al die boeken samen noemen we de Bijbel. Het boek is in heel veel verschillende talen vertaald en wordt door christenen over de hele wereld gelezen.

De bijbel voor iedereen!

Rond 1500 is er een christelijke kerk in heel Europa. Ook in ons land. Maar sommige mensen hebben kritiek op de kerk, die door de paus in Rome wordt geleid. Niet de paus is de basis van het geloof, maar de bijbel - en die moet iedereen kunnen lezen! Deze protestbeweging heet Reformatie - dit betekent verbetering. Maar de kerk wil niet veranderen. De christelijke kerk valt uit elkaar en er ontstaat een nieuwe groep christenen: de protestanten. Een onleesbaar boek...

De christelijke kerk onder leiding van de paus gaat later 'rooms-katholiek' heten. De katholieken vinden dat de Bijbel alleen is bedoeld voor mensen die in een kerk werken. Alleen monniken en priesters kunnen die moeilijke verhalen uitleggen aan het volk. Volgens de protestanten is de bijbel voor iedereen.

Er is alleen een probleempje. De meeste bijbels in die tijd zijn geschreven in het Latijn en dat kunnen heel veel mensen niet lezen. Daarom vinden de protestanten dat de bijbel vertaald moet worden in het Nederlands.

De kerk in de Republiek

In 1637 zijn de meeste mensen in ons land protestants. Nederland is nog niet één land met een koning. Het is de Republiek der Nederlanden, die uit 7 provincies of staten bestaat. Deze republiek is ongeveer zo groot als ons land nu. De mannen die de 7 staten besturen vormen de 'Staten-Generaal'. Er is ook nog niet één taal. In iedere provincie spreken de mensen een ander dialect. Wie heeft gelijk?

In de 17^de eeuw zijn er veel meer christenen in ons land dan nu. De protestanten, die zich van de katholieke kerk hebben afgescheiden, maken ruzie met elkaar. Ze zijn het over veel dingen niet met elkaar eens. De politieke leiders (Staten-Generaal) willen rust en eenheid. Daarom organiseren ze in 1618 een grote vergadering in Dordrecht, waar de protestantse kerken uit alle provincies aan meedoen. Dit heet de Synode van Dordrecht. Deze vergadering moet een besluit nemen over de ware leer van de kerk. 

Synode van Dordrecht

Het is 1618. Een half jaar lang zien de inwoners van Dordrecht veel mannen met lange baarden en ernstige gezichten in hun stad. Ze zijn gekomen voor een vergadering van de kerk. Die moet een einde maken aan de ruzie tussen verschillende groepen: de streng gelovige protestanten en de wat minder strenge. En de winnaar is...

De strenge gelovigen winnen. Zij geloven dat jouw leven al vaststaat als je geboren wordt. Je hebt geen vrije wil en alleen God bepaalt of je in de hemel komt. Er komen strenge regels op papier te staan en zo'n 200 predikanten van de minder strenge groep mogen niet meer in de kerk werken. De kerkvergadering besluit ook dat er één bijbel moet komen die in alle kerken gebruikt wordt: de Statenbijbel.

De Statenbijbel en onze taal

Ook jij spreekt Bijbeltaal. Alleen besef je het niet. Door de eeuwen heen zijn allerlei woorden en uitdrukkingen uit de Statenbijbel deel geworden van ons dagelijkse taalgebruik. Je ziet het vooral aan de spreekwoorden. Geen wonder, als het boek in alle kerken, gezinnen en op school wordt gelezen. Test je kennis!

Weet je wat het betekent als iemand tegen je zegt: 'Ik ben door het oog van de naald gekropen!'. Nee? Dan hoef je niet in zak en as te zitten hoor… want sommige spreekwoorden verdwijnen langzaam weer uit onze taal. Soms kennen alleen de oude mensen ze nog. Taal verandert voortdurend.

Het heilige boek van de moslims

Bij drie grote godsdiensten in de wereld geloven de mensen in één god: het christendom, de islam en het jodendom. De christenen spreken van God, de moslims van Allah. Het heilige boek van de moslims is de Koran. De engel Djibriel (Gabriël in de Bijbel) gaf de woorden van Allah in de Arabische taal door aan de profeet Mohammed. Hij is de boodschapper van God. Abraham en Ibrahim...

Veel mensen weten niet dat de verhalen uit het Oude Testament en de Koran heel erg op elkaar lijken. Jezus heet in de Koran Isa. Hij is hier alleen niet de zoon van God, maar een profeet. Het Offerfeest is het grote feest van de moslims. Ze herdenken Ibrahim, die zo trouw was aan Allah dat hij zijn zoon voor hem wilde doden. Toen Allah dat zag, droeg hij Ibrahim op in plaats van zijn zoon een schaap te offeren. Bij het Offerfeest geven de moslims eten of geld aan de armen.

Het heilige boek van de joden

De Tenach is het heilige boek van de joden. Hij is geschreven in het Hebreeuws en bestaat uit drie delen. Het eerste deel is het belangrijkst: de Thora (wet). Dit zijn de vijf boeken van Mozes (Musa in de Koran). Hij is de belangrijkste profeet voor de joden. De Thora beschrijft de schepping van de aarde en de vroege geschiedenis van het volk van Israël. Ook de wetten van het geloof staan in deze boeken beschreven. Niet aanraken!

De Thora is voor joden zo heilig, dat je die niet met je handen mag aanraken. Je leest hem met een jat - een zilveren aanwijsstokje met op het uiteinde een wijzende hand. De belangrijkste feestdag is Jom Kipoer of Grote Verzoendag. Je mag op die dag niet werken en je moet vasten. Je vraagt vergeving voor je zonden en er is een speciale dienst in de synagoge.

Bijbels in soorten en maten

God keek naar alles en zag dat het kapot goed was. Toen werd het avond. De zesde dag was voorbij. Toen was God klaar. De wereld was omin mooi geworden.

Bijbeltaal. Ja, zeker wel! Dit komt uit het boek Genesis, over het ontstaan van de wereld. In onze tijd zijn de bijbels niet alleen van buiten, maar ook van binnen heel verschillend. De bijbel in straattaal

Vroeger lieten rijke mensen hun bijbel in prachtig leer binden en met zilver of zelfs goud versieren. Maar in onze tijd wordt ook het verhaal op verschillende manieren verteld. In kinderbijbels bijvoorbeeld, met mooie tekeningen erin. Jongerenbijbels. Een bijbel voor ongelovigen. Een bijbel in gewone taal. En zelfs een bijbel in straattaal. De Statenbijbel is ook weer veranderd. De nieuwste vertaling is van 2010 en ook die is er in soorten en maten. De goedkoopste is gemaakt voor het leger. Soldaten kunnen het boekje meenemen in de zak van hun uniform - het past precies.