De Rotterdammer komt van buiten
De identiteit van de stad van nu is gevormd door de haven, het bombardement en de daaropvolgende wederopbouw. Maar ook migratie heeft altijd veel invloed gehad. Vanaf het prille begin van Rotterdam, rond 1270, kwamen de bewoners van buiten. Dat is zo gebleven. De stad voer er wel bij: nieuwkomers wisten Rotterdam vaak letterlijk en figuurlijk te verrijken. Maar het kan ook schuren: wie er wat langer woont vindt al gauw dat hij meer recht heeft op de stad, zeker als nieuwkomers een eigen cultuur en godsdienst meebrengen.
Boerenzij
Dat het kan schuren, was rond 1900 goed te merken. Toen vestigden migranten van het Zeeuwse en Brabantse platteland zich in Rotterdam-Zuid om er te werken in de haven. Andere bewoners noemden dit deel van de stad spottend De Boerenzij. Maar na verloop van tijd gingen ook deze nieuwkomers zich Rotterdammer voelen. Ze werden opgenomen in het verhaal dat Rotterdam graag over zichzelf vertelt: de stad die groot is geworden met hard werken.
Werkstad zonder werk
In de jaren 70 en 80 van de vorige eeuw telde de stad opnieuw veel nieuwkomers, zoals Kaapverdianen, Surinamers en arbeidsmigranten uit de landen rond de Middellandse Zee. Maar de werkstad viel stil, met armoede en werkloosheid tot gevolg. Wie het zich kon veroorloven, vertrok. Rotterdammers met verschillende achtergronden leefden langs elkaar heen. Soms kwam het zelfs tot botsingen. Het stadsbestuur bedacht plannen voor integratie maar die hadden weinig effect.
Sportstad van formaat
Al ruim een eeuw is sport een populaire en verbindende tijdsbesteding onder Rotterdammers. Of ze er nou alleen naar kijken of ook zichzelf in het zweet werken, ze doen het met hart en ziel. In de twintigste eeuw kwamen vooral voetbal, zwemmen en boksen op. Deze sporten passen goed bij werkstad Rotterdam: ze vragen weinig kostbare spullen, maar wel de nodige lichaamskracht. Inmiddels vind je in Rotterdam vrijwel alle denkbare sporten, vaak beoefend op hoog niveau. Ook zijn er maar liefst 3 professionele voetbalclubs: Feyenoord, Sparta en Excelsior. Alle drie hebben ze een fanatieke aanhang. Want Rotterdammers houden van hun kluppie, in voor- en tegenspoed.
Urban culture
De armoede en werkloosheid uit het laatste kwart van de 20e eeuw zijn nu, in 2023, nog niet verdwenen. Toch gaat het beter met de stad. Rotterdam is in trek bij toeristen en investeerders. De moderne skyline en de gevarieerde bevolkingssamenstelling helpen daarbij. Die geven Rotterdam de uitstraling van een wereldstad. Dat biedt ruimte voor een ander verhaal over Rotterdam.
In Rotterdam is inmiddels meer dan de helft van de inwoners migrant van de eerste of tweede generatie, met wortels in onder meer Suriname, Turkije, Marokko, de Antillen, Polen en Kaapverdië. Onder jonge Rotterdammers lijkt de innig gewenste integratie inmiddels vanzelf te ontstaan. In hun ‘urban culture’ raken jongeren zo met elkaar verweven dat ze elkaars gebruiken, tradities en taal overnemen. Vooral in de hiphop doen afkomst of kleur er weinig meer toe. De etnisch gemixte groep Broederliefde heeft een even diverse groep fans.
Rotterdam in een lasagneschaal
Naast die ‘urban scene’ is er ook de gewone Rotterdamse kapsalon, die in snackbars grif over de toonbank gaat. Het gerecht bevat patat, sla, shoarmavlees, knoflooksaus, sambal en kaas, opgediend in een lasagneschaaltje. De Kaapverdische kapper Tati bedacht deze lunch en bestelde hem bij zijn vaste Kebab-shop El Aviva. De kapsalon viel ook bij anderen in de smaak: hij staat inmiddels op allerlei plekken in de wereld op het menu
Met al zijn verschillende ingrediënten weerspiegelt de kapsalon de veranderde identiteit van de stad. Het verhaal dat daarbij hoort moet nog grotendeels geschreven worden. Dat is een opdracht aan de bewoners, in al hun diversiteit.
