Vlag Dageraad

De Franse tijd in Nederland

In de winter van 1795 valt het Franse leger over de bevroren rivieren Nederland binnen. Ze veroveren met ons gemak ons land. De 'Franse Tijd' duurt twintig jaar.
Bekijk de clip over de Franse Tijd!

Napoleon Bonaparte

Napoleon Bonaparte is een generaal in het Franse leger. In 1799 zet hij de Franse regering aan de kant. Napoleon neemt de macht over in Frankrijk en in alle gebieden die Frankrijk had veroverd, dus ook in Nederland. In 1804 kroont hij zichzelf tot keizer van Frankrijk.
Bekijk de clip 'Wie is Napoleon?'

Lodewijk Napoleon

Dit is Lodewijk Napoleon, de broer van Napoleon Bonaparte. Napoleon wil in alle landen die hij veroverd heeft iemand uit zijn familie op de troon zetten. Ze moeten hem helpen zijn grote rijk te besturen. In 1806 maakt Napoleon zijn broer Lodewijk koning van Nederland, dat vanaf dat moment 'het Koninkrijk Holland' genoemd wordt.

Lodewijk wil graag een goede koning zijn. Hij neemt meteen lessen om de Nederlandse taal te leren. En om zijn nieuwe koninkrijk goed te leren kennen gaat hij veel op reis door Nederland.

Als in Leiden een kruitschip ontploft, haast Lodewijk zich meteen naar de ramp plek om te helpen. Hij geeft geld en verzorgt gewonden. Hij helpt zelfs mee met puinruimen.

Lodewijk krijgt als bijnaam 'Lodewijk de Goede'. Maar Napoleon Bonaparte vindt dat Lodewijk Napoleon te weinig naar hem luistert en te veel denkt aan wat goed voor Nederland is. Daarom laat hij Lodewijk in 1810 terugkomen naar Frankrijk. Napoleon lijft Holland bij Frankrijk in. Vanaf dat moment is Nederland een onderdeel van het Franse keizerrijk.

Het paleis op de Dam

Dit is het Paleis op de Dam. Misschien heb je het wel eens gezien toen je in Amsterdam was. Het gebouw komt uit 1665 en is gebouwd als stadhuis. In 1808 wordt het gebouw het koninklijk paleis van Lodewijk Napoleon. In 1810 lijft zijn broer Keizer Napoleon Bonaparte Nederland bij Frankrijk in en wordt het zelfs even een keizerlijk paleis.

Rechts rijden

Hoe komt het dat wij allemaal aan de rechterkant van de weg rijden? Rond 1800 rijdt iedereen op zijn paard of in zijn koets nog kris kras door elkaar. Napoleon bedenkt dat wanneer iedereen aan de rechterkant van de weg rijdt, er minder ongelukken gebeuren. Daarom voert hij dat als regel in.

Vechten in het leger van Napoleon

Dit zijn soldaten uit het leger van Napoleon. Zie je de kleuren van hun uniformen? Die zijn heel opvallend. Heel anders dan de camouflerende kleuren van de uniformen die soldaten nu dragen. De kleuren van het pak van de soldaten van Napoleon zijn heel belangrijk.

In de tijd van Napoleon worden oorlogen op een andere manier gevoerd dan nu. Nu zijn er raketten of scherpschutters die van een grote afstand kunnen vuren. Dat is dan wel anders: je moet echt naar de vijand toe. Op het slagveld is het een drukte van jewelste. Door de damp van het kruit waar de soldaten mee schieten zie je maar weinig. De felle kleuren zijn dus hard nodig om te weten wie je vijand en wie je vriend is!

Napoleon verandert veel in Nederland

Aan Napoleon danken veel mensen hun familienaam, want hij zorgt ervoor dat iedereen wordt ingeschreven bij de burgerlijke stand. Daarvoor moet iedere familie die nog geen achternaam heeft een familienaam kiezen. De burgerlijke stand is de plek op het gemeentehuis waar bijgehouden wordt wie geboren, getrouwd of gestorven is.

Door het invoeren van de burgerlijke stand weet Napoleon precies wie er in zijn rijk wonen. En waar. Dat is handig, want zo kan Napoleon precies uitzoeken wie hij bijvoorbeeld kan oproepen om in zijn leger te dienen en wie hij belasting kan laten betalen.

Napoleon verandert veel in de landen die bij zijn keizerrijk horen. Hij zorgt voor een 'moderne' regering, met duidelijke wetten. Iedereen is voortaan gelijk voor de wet en een rechtszaak is altijd openbaar.

De Nederlanders reageren verschillend op deze vernieuwingen. Sommigen vinden het nieuwe Franse wetboek (de 'Code Napoléon') een enorme verbetering. Het nieuwe wetboek is volgens hen veel beter; het maakt bijvoorbeeld geen verschil meer tussen gewone mensen en edelen.

De mensen die tegen de Code Napoléon zijn, vinden dat Napoleon geen rekening houdt met de plaatselijke gewoonten en afspraken. Ook met de dienstplicht voor jonge mannen zijn veel mensen het niet eens. Zeker niet als er steeds meer oorlogen komen waar soldaten voor nodig zijn.

Als Napoleon in 1815 wordt verslagen, denkt niemand erover om zijn veranderingen weer af te schaffen. Het nieuwe wetboek blijft bestaan, net als veel andere moderniseringen.

Dienstplicht

De Franse keizer Napoleon Bonaparte wil over héél Europa regeren. Daarom voert hij veel oorlogen. Voor die oorlogen heeft hij heel veel soldaten nodig. Om al die soldaten te verzamelen, voert Napoleon de dienstplicht in. Hij verzint een lotingsysteem: Elke man krijgt een lot. Als je een laag nummer hebt, moet je het leger in.

Eenheid in maten en gewichten

Dit is de officiële kilogram. Het is een stuk brons waarvan Napoleon laat bepalen dat dat voortaan de 'eenheid van gewicht' is. Napoleon voert in elk land waar hij de baas is de kilogram, de liter en de meter in. Heel handig, want tot die tijd zijn maten en gewichten in veel landen anders.

Engeland heeft Napoleon nooit veroverd, vandaar dat ze daar nog met andere maten en gewichten rekenen (en nog altijd links rijden).

De slag bij Waterloo

Vlakbij Brussel, op de uitgestrekte velden bij Waterloo, wordt Napoleon Bonaparte voorgoed verslagen door Britse, Pruisische en Nederlandse soldaten...
Bekijk de clip: De slag bij Waterloo