Hanewinckel en de Beren van Erp

Reisverhalen uit de Meierij

Tijd van pruiken en revoluties

De achttiende eeuw was de eeuw van de rijke ontwikkelde burgers. Het was de tijd van mannen met pruiken. Die mannen vonden het belangrijk om jezelf te ontwikkelen. Ze lazen boeken en kranten. Sommige mensen gingen rondreizen en begonnen over hun eigen ontdekkingen te schrijven. Eén van hen was dominee Stephanus Hanewinckel (1766 - 1856). Waarom schreef hij over de Meierij?

Dominee Hanewinckel

Hanewinckel was een bijzondere man die dwars door de Meierij van Den Bosch reisde. Tijdens zijn reizen schreef hij brieven en verhalen. Hij schreef vooral over de dorpen en gebouwen die hij tegenkwam, maar ook over de mensen die in de Meierij woonden.

Meierijenaars zijn dom

Hanewinckel vond de inwoners van de Meierij dom en onverdraagzaam. Ze waren verslaafd aan oude gewoontes en wilden geen verandering in hun leven. Hanewinckel vond dat de protestanten voor de katholieke Meierijenaars moesten uitkijken. Nu de Fransen aan de macht waren, kregen de katholieken een grote mond. Met zijn verhalen wilde hij lezers waarschuwen.

De beren van Erp

Tijdens een wandeling belandde Hanewinckel in Erp. Hij zei dat hij er niets wijzer werd, want het dorp was niet belangrijk genoeg. Toch schreef hij over een bijzondere ontdekking. In zijn brief schreef Hanewinckel over de 'beren van Erp' want zo werden de inwoners van Erp genoemd. Een vreemde naam of niet?

Het rariteitenkabinet

In Den Bosch had Hanewinckel het rariteitenkabinet bezocht. Dat was een museum met vreemde spulletjes. In het museum waren drie opgezette skeletten. Ze zaten te kaarten en hadden een glas bier in de hand. Die skeletten werden de 'Beren van Erp' genoemd.

Misdadigers

De skeletten waren van de drie gebroeders Henricx uit Erp. Het waren bandieten die herrie schopten, plunderden en roofden. Zij hadden in Erp de naam De Beer gekregen. Volgens Hanewinkel betekende dat 'schreeuwlelijkerd'. De Beren hadden omstreeks 1665 verschillende huizen en winkels in Nuenen, Sint-Oedenrode en Schijndel beroofd en zelfs iemand vermoord. Daar kregen ze de doodstraf voor. Na hun dood waren de skeletten als afschrikwekkend voorbeeld in het rariteitenkabinet gezet.

Alle Erpenaren beren?

Door de misdaden van de familie De Beer kregen de inwoners van Erp de bijnaam Beren. Toch vond Hanewinckel dat niet netjes. Want je kon volgens hem niet zomaar iedereen de schuld geven van wat een klein groepje gedaan had. Toch bleven de Erpse Beren tot op de dag van vandaag beroemd!