Toen de Duitsers het neutrale België binnenvielen, kwamen van daar meer dan een miljoen vluchtelingen naar Nederland, waarvan ongeveer de helft in Brabant bleef. Begin oktober 1914 waren ruim 40 Belgische uitwijkelingen in Nuenen ondergebracht. Tijdens de Eerste Wereldoorlog werden in het voormalig patronaatsgebouw (bij de Heilige Clemenskerk) gewonde burgers en militairen verzorgd.
Kunstenaars en een opstandige dominee
Een bijzondere groep artistieke refugiés uit België trekt de aandacht in het agrarische dorp dat Nuenen aan het begin van de eeuw nog is. In 1914 arriveert in Nuenen de schilder Alfons Blomme uit Roeselare bij zijn Belgische studievriend en kunstenaar Nico Eekman. Deze woonde al vanaf juli 1913 bij zijn vriend ds. Bart de Ligt in de hervormde pastorie aan de Berg. Voor Eekman en Blomme zal het verblijf in Nuenen het begin vormen van een grote carrière als kunstenaar en zij huren een deel van een boerderij aan de Beekstraat dat zij als atelier gebruiken. Nico Eekman brengt Alfons Blomme in contact met enkele protestantse families die het plaatselijke culturele leven bepalen. De kunstminnende familie van Louis Lodewijk Begemann trekt zich het lot van de gevluchte kunstenaars aan en stelt de leegstaande linnenfabriek aan de Berg beschikbaar. Daar krijgt Blomme een atelier. Hij en Eekman verkeren in Nuenen met nog drie andere Belgische kunstenaars: War Van Asten uit Arendonk, Geeraard Van Goolen uit Mechelen en George Higuet uit Nijvel. De schildersgroep heeft ook vriendschappelijk contact met dominee Bart de Ligt, die in preken en publicaties zijn pacifistische opvattingen openlijk uitdraagt. In zijn Nuenense periode geeft De Ligt gestalte aan zijn ideeën over vrede, geweldloosheid en anti-militarisme.
Weggestuurd uit Nuenen
Op 1e pinksterdag 1915 laat De Ligt in het kerkje aan de Papenvoort een felle anti-militaristische preek horen. Op 6 juni 1915 houdt hij in Eindhoven – vrijwel uit het hoofd – een soortgelijke, bewogen preek, waarbij de reeds gewaarschuwde marechaussee aanwezig is. Op 23 juni 1915 moet De Ligt de Nuenense pastorie verlaten en wordt hij vanwege zijn gezagsondermijnende activiteiten uit de zuidelijke provincies verbannen. Bart de Ligt is actief in de Bond van Christen-Socialisten en de Vredesbeweging.
Hij schrijft talrijke boeken, zoals ‘Vrede als Daad’ en hij publiceert een indrukwekkende briefwisseling met Mahatma Gandhi. Zelf schrijft hij over zijn Nuenense periode als ‘de vruchtbaarste uit mijn leven‘ en over Nuenen: ‘Nuenen was het gedicht van mijn leven’. Thomas Adam Eekman, broer van Nico Eekman, volgt in maart 1917 dominee Bart de Ligt op. Bart de Ligt sterft op 3 september 1938.
