In 1984 organiseerden de gilden een tentoonstelling, die werd opgedragen aan wijlen burgemeester jhr. mr. J.J. Smits van Oyen, die tijdens zijn leven voorzitter was van de federatie van Noord-Brabantse schuttersgilden en voorzitter van de Europese Bond van schuttersgilden. Alle gilden/schutterijen van Nuenen, Gerwen en Nederwetten presenteerden zich. Vol trots werden de schilden en schildjes, de vaandels, de kledij, de trommen enz. tentoongesteld. Als locatie voor de tentoonstelling werd het ‘t Weefhuis gekozen.
De gemeente Nuenen c.a. telt vijf gilden/schutterijen, te weten:
het Sint Annagilde Nederwetten
het Sint Annagilde Nuenen-dorp
de Sint Antonius-schutterij Opwetten/Eeneind
het Heilig Kruisgilde Gerwen
het Sint Catharinagilde Nuenen-Boord.
Oorspronkelijk waren de gilden kerkelijke broederschappen met een openbare functie. Na de Vrede van Munster in 1648 ( einde van de 80-jarige Oorlog) mochten de gilden toch nog blijven bestaan. Maar er werden wel enkele oude gebruiken afgeschaft. Zo mochten de gilden geen vaandels meer dragen, met daarop de afbeelding van de patroonheilige. Ook hadden de gilden vroeger een taak bij het organiseren van de sacramentsprocessie die jaarlijks door de kerkdorpen trok.
Rond de eeuwwisseling (de laatste decennia van de 19e eeuw / eerste decennia van de 20e eeuw) hadden nagenoeg alle Nuenense gilden een ‘slapend’ bestaan en karakter. In de dertiger jaren van de vorige eeuw werd de gilden nieuw leven ingeblazen. Het ledental per gilde groeide weer, en er werden – en worden nog steeds – weer kringgildedagen gehouden. Tijdens zo’n kringgildedag worden er onderlinge wedstrijden gehouden in o.a. het standaard-rijden, vendelzwaaien, trommelen en koningsschieten. Ook gaan op zo’n dag alle deelnemende gilden in een grote optocht door het dorp van het gilde dat de kring-gildedag organiseert: een prachtig en kleurrijk gezicht. Ook het bier vloeit dan rijkelijk …
Nuenen, Gerwen en Nederwetten mogen trots zijn op hun mooie gilden/schutterijen: een niet meer weg te denken fenomeen van het vele culturele erfgoed dat Nuenen c.a. rijk is.
