Goed beschouwd blijkt de oprichting van die schouwburg in 1910 onderdeel van een groot aantal verheffings-initiatieven vanuit de gegoede Lochemse burgerij aan het eind van de negentiende eeuw.
Spaarbank
Misschien dat zelfs de oprichting van een gemeentelijke Spaarbank in 1819 al genoemd moet worden als startpunt. Want naarmate die meer kapitaal wist op te bouwen bleek die steeds vaker als financier te kunnen en willen optreden voor projecten van de gemeente en initiatieven vanuit de burgerij.
't Nut
In 1823 richtten vrijdenkende Lochemse burgers een bibliotheek op en in 1831 werd uit diezelfde kringen een Lochems departement opgericht van de Maatschappij tot Nut van 't Algemeen. Deze vereniging gaf de aanzet tot allerlei vormen van scholing en onderwijs voor volwassenen: een zangschool, een tekenschool, een huisvlijtschool, zwem- en gymnastieklessen. En niet te vergeten een bewaarschool.
Volkshuis
Al het voorgaande kwam in 1892 samen door de bouw van het Volkshuis aan de Dr. Rivestraat, een ontwerp van architect Berlage. Geïnitieerd door 't Nut, gefinancierd door de Spaarbank, die er ook kantoor ging houden en onderdak biedend aan de bibliotheek en velerlei cursuslokalen.
Ziekenhuis
In dezelfde periode, namelijk in 1888, kwam in Lochem ook een ziekenhuis van de grond. Het initiatief lag in dit geval vooral bij de gemeente en de gemeente-arts, maar zij vonden ruimschoots draagvlak bij de burgerij.
Verfraaiingsgezelschap
Bijna had Lochem als eerste stad in Nederland een eigen VVV. Het Verfraaiingsgezelschap dat in 1885 was opgericht had immers dezelfde doelstelling van 'stadspromotie' als de VVV van Valkenburg, die net iets ouder was.
Schouwburg
De in aanhef genoemde schouwburg was eigenlijk de opvolger van de feestzaal van de gezamenlijke (burger- en heren-) sociëteiten. Nadat die feestzaal in 1908 door brand was verwoest besloten beide sociëteiten tot herbouw in de vorm van een schouwburg voor heel Lochem. Het gebouw staat er nog steeds, al is het ontwerp van architect Hellendoorn niet meer herkenbaar.
Rechten
Wout Klein 2021, CC-BY-NC-SA
