Op de Regte Heide in Goirle getuigt een groep grafheuvels van rond 2.000 tot 1.000 jaar voor onze jaartelling, de bronstijd, van bewoning in de nabijheid. De grafheuvels bevatten urnen en ander aardewerk, strijdbijlen, messen en kralen. De grafheuvels zijn met houten palenkransen omringd (zgn. woodhenges, vgl. stonehenges in Engeland en Bretagne).
Bij recente opgravingen zijn in het gebied van de Katsbogte ten westen van Broekhoven sporen van permanente bewoning gevonden teruggaand tot 17 eeuwen V.C., waaronder mallen voor het gieten van brons. De grondstoffen voor het brons werden gewonnen in mijnen in het Middellandse Zeegebied. Dit wijst erop dat er 37 eeuwen geleden al een zuid-noord handelsroute is geweest die door dit gebied liep. Deze route is waarschijnlijk dwars door het gebied van Hilvarenbeek gegaan, over de huidige Esbeekseweg, Laag Spul en Voortsepad. De Petruskerk van Hilvarenbeek is aan deze route gebouwd. Een belangrijke vondst in 1957 die hierop aansluit is een urnenveld uit de Late Bronstijd (1000-700 voor chr.) in het Laag Spul nabij het Spruitenstroompje. In een groot vervolgonderzoek in 1969 werden veel crematie- resten in urnen en in kuiltjes, kringgreppels en grafheuveltjes, akkertjes en het grondvlak van een groot huis van 25 x 6 meter gevonden. De Leidse archeologen die hier onderzoek gedaan hebben stellen dat het een tussenvolk geweest is tussen de Kelten en de in de late Romeinse tijd in ons land aangekomen Germanen. Mogelijk Cimbriërs dus, of vroege Bataven.
In 1985 vond onze lokale archeoloog in de Molenacker aan de westelijke rand van Diessen een dichtgestoven ven met tientallen scherven uit de Vroege IJzertijd (775-500 BC). Bij verdere opgravingen werden ook een akker en een schuurtje uit die tijd gevonden. Ook op een akker in ’t Hoekje aan de noordkant van Diessen zijn scherven uit de ijzertijd gevonden en resten van verspreide hutten.
In Diessen zijn verder sporen van bewoning uit de ijzertijd gevonden aan de Heuvelstraat en op de Vroonacker (nabij de Molenacker). In 2000 werden ook op de Zijthorst (op de oeverwal van de Reusel tegenover het gebouw Hercules) akkers en scherven uit de ijzertijd gevonden. Dat was aanleiding om hier verder te blijven zoeken. Zie verder in de volgende paragraaf.
Literatuur
“Het urnenveld in het Laag Spul”. In: E. Frederickx, H. Ruhe e.a., Hilvarenbeek in heden en verleden. Uitgave ter gelegenheid van het 25-jarig bestaan van de Heemkundige Kring Hilvarenbeek e.o. Ioannes Goropius Becanus, juni 1970, p. 100-106.
Hans Schoenmaker, “Bodemvondsten en de hoeve van Engelbert”. Hers en Geens 18 (2010), p. 47-56
