Oud document
Het klooster in Werden had meer dan 800 boerderijen in bezit. De meeste lagen in Duitsland, maar er waren ook meer dan 40 in het oosten van Nederland. Om daar een goed overzicht van te houden, hadden de monniken alle bezittingen in lijsten opgeschreven. Zo’n document werd met een ganzenveer geschreven op een vel perkament.
Monniken schreven in die tijd alles in het latijn: de taal van de Roomse kerk.
In die lijst stond: “Westerwalda in Uneswido Meginward, unam virgam I solidum et unam mansionem”.
Vertaald uit het Latijn staat er: “Westerwolde in Onstwedde Meginward, één roede grond, één solide en één huis”.
Westerwalda is “het bos in het westen” (vanuit Duitsland).
Uneswido is een andere naam voor Onstwedde.
Dat was niet zo vreemd, want plaatsnamen werden immers vooral mondeling doorgegeven.
Zo schreef men ook wel: Unsved, Unsuede, Unswide, Unswi en Onsde.
Meginward was de vroegere eigenaar van de boerderij en de grond die hij aan het klooster van Werden had gegeven.
Roede is een oude oppervlaktemaat, ongeveer 15 m².
Solide is een gouden munt die al door de Romeinen werd gebruikt. De gebruiker van de boerderij moest dus 1 gouden munt als huur betalen aan het klooster van Werden.
Onstwedde
Een aantal jaren eerder was vanuit Duitsland het Christendom naar Westerwolde gebracht. Vóór die tijd geloofden de mensen in Westerwolde in heidense goden, zoals Donar, de dondergod. Geschiedkundigen denken, dat er omstreeks 900 in Onstwedde al een houten kerkje heeft gestaan, de eerste kerk in Westerwolde. In die tijd was Onstwedde waarschijnlijk niet meer dan een gehucht met enkele kleine boerderijtjes. In de omgeving lagen nog meer zulke gehuchten, zoals Smeerling en Veenhuizen.
Uit latere geschriften blijkt, dat die boerderij van Meginward in Smeerling stond.
De omgeving van Onstwedde op een kaart uit 1634
Kijk eens hoe sommige plaatsnamen toen anders werden geschreven dan nu.
En wat vind je van de plek waar deze kaartenmaker Smeerling heeft getekend?
Klik hier om de hele kaart te bekijken.
Zelf lezen:
De Abdij van Werden
Het klooster Ter Apel
Klooster Ter Apel - Canon van Nederland
Gebruikte bronnen:
K. Meijer - Historisch gedenkboek Onstwedde 1100 – 1977 OCREA Onstwedde
Historisch gedenkboek Uneswido in Westerwolde (onstwedde.info)
Landschapsbiografie van Westerwolde, Van Gorcum, Assen, 2021
Klösterliche Grundherrschaft Grundlegendes zu Urbarien anhand der Abtei Werden
Das Werdener Urbar A | History.Scheidingen.de
A Buursma: De Geschiedenis van Westerwolde – 4 De Kerken. 1995 Gebroeders Hesse Fonds
