‘Weg met de Spanjaarden!’ Zo kun je de Tachtigjarige Oorlog kort samenvatten. Het gebied dat nu Nederland is, is in de zestiende eeuw in handen van de Spaanse koning. Die legt veel regels op, heft belastingen en eist dat er maar één geloof is: het katholieke geloof. De woede zet zich in 1568 om in een opstand. Onder leiding van Willem van Oranje begint een felle strijd tegen de Spaanse overheersers.
Leeuwarden vs. Groningen
In Leeuwarden is het stadhouder Willem Lodewijk die ten strijde trekt tegen de Spanjaarden. Hij is een neef van Willem van Oranje en stuurt, nadat zijn oom is vermoord, het leger aan. Het gevaar is dichtbij. Waar Friesland de kant van de Oranjes heeft gekozen, is de stad Groningen in Spaanse handen. Regelmatig worden plaatsen in Friesland aangevallen, in brand gestoken of geplunderd.
Omsingeld en afgemaakt
In de koude winter van 1586 reist Willem Lodewijk af naar Zeeland voor een overleg. Met de stadhouder ver weg, ziet het Spaanse leger in Groningen hun kans schoon om Friesland aan te vallen. Zo’n 3000 Spaanse soldaten en 700 ruiters trekken Friesland binnen. Doordat het vriest, kunnen de troepen de bevroren Friese meren oversteken. Tijdens hun tocht vermoorden ze bewoners en steken ze gebouwen in brand. Zodra Willem Lodewijk hoort van de aanval wil hij terugkeren, maar hij kan door de Spaanse legers niet doorreizen. Terwijl de Spaanse soldaten door Friesland trekken, wordt een klein leger gevormd door zo’n 500 Friese soldaten en vrijwilligers. Ze graven zich in bij Boksum, om vanaf daar de strijd aan te gaan. Maar ze blijken kansloos. Al snel omsingelt het Spaanse leger de Friezen en slachten ze af. Door de dooi trekt het Spaanse leger zich terug naar Groningen. Vrijwel alle 500 Friese soldaten sterven bij de Slag bij Boksum. Pas acht jaar later lukt het stadhouder Willem Lodewijk om de stad Groningen te veroveren op de Spanjaarden en Friesland daarna veiliger te maken.
Schedel met kogelgat
De Slag bij Boksum is in boeken en op tekeningen terug te vinden. Maar ook in de grond. Bij de aanleg van een fietstunnel in Boksum zijn verschillende skeletten gevonden. Een schedel met een gat erin zo groot als een kogel, is het bewijs van de dappere maar mislukte aanval tegen de Spanjaarden.
De Canon van Leeuwarden is een initiatief van het Historisch Centrum Leeuwarden
