Pas acht jaar oud was Willem Lodewijk, toen een onrustige periode begon: de Tachtigjarige Oorlog. Vanaf 1568 vechten de Nederlanders tegen de Spanjaarden, die hier de baas zijn. De beroemdste persoon uit die tijd is Willem van Oranje. Hij leidt de opstand, maar wordt in 1584 vermoord. De strijd werd voortgezet door familieleden, waaronder door zijn neef in Friesland: Willem Lodewijk.
In de aanval
Na de dood van zijn oom wordt Willem Lodewijk benoemd tot stadhouder van Friesland. Hij verblijft in het Stadhouderlijk Hof in Leeuwarden. Zijn belangrijkste taak: het leger aansturen. De Spanjaarden vallen vanuit het bezette Groningen regelmatig steden en dorpen binnen, zoals bij de Slag bij Boksum. De stadhouder zet de aanval in. Hij bedenkt een plan om Groningen te bevrijden van de Spanjaarden. Hij laat alle wegen naar de stad afsluiten. Zo kan er geen bevoorrading meer heen. Na een paar jaar is Groningen verzwakt en neemt het leger van Willem Lodewijk de stad in. Samen met zijn (veel bekendere) neef Maurits van Oranje verjaagt hij ook in het Drentse Coevorden de Spanjaarden. Willem Lodewijk wordt later ook benoemd als stadhouder van Groningen en Drenthe.
Manke weduwnaar
Willem Lodewijk maakt Friesland veiliger en wordt zo populair. De Friezen geven hem daarom een bijnaam: Us Heit, ofwel onze vader. Willem Lodewijk is ook betrokken bij het oprichten van de universiteit in Franeker. Daar worden dominees opgeleid, om het protestantse geloof te verspreiden. Een succesvolle carrière dus, al kent Willem Lodewijk zelf de nodige tegenslag. Zo krijgt hij bij de strijd in Coevorden een kogel in zijn been, waardoor hij mank loopt. Het ergste verdriet heeft hij van zijn huwelijk met Anna van Oranje – zijn nichtje en de zus van Maurits van Oranje. Al na acht maanden huwelijk overlijdt zij en wordt Willem Lodewijk weduwnaar.
Beroerte
In 1620 krijgt Willem Lodewijk thuis een beroerte. Enkele dagen later sterft hij. Hij wordt begraven in de Grote Kerk in Leeuwarden, naast zijn vrouw Anna. Zijn broer volgt hem op als stadhouder. En hoe die ook zijn best doet, zo populair als zijn oudere broer, wordt hij nooit. Want niet hij, maar Willem Lodewijk is de enige met een groot standbeeld voor het Stadhouderlijk Hof.
