Neanderthalers
De oudste tekenen van mensen in onze streek zijn stenen vuistbijlen die Neanderthalers meer dan 30.000 jaar geleden gebruiken. We weten niet of ze lang op de vindplaats bij Noordhorn wonen of er tijdelijk jagen. Noord- en Zuidhorn liggen op een zandheuvel – een Gast of Gaast– die een flink stuk boven de zeespiegel uitsteekt. Ook later in de steentijd en in de bronstijd wonen daar mensen op. Het kan heel goed zijn dat de Neanderthalers hier tijdens de laatste ijstijd ook droge voeten hebben gezocht.
Jagers en verzamelaars
Vroege sporen van de moderne mens, de homo sapiens sapiens zijn er gevonden bij Boerakker en bij Zevenhuizen. Het zijn brandputten, pijlpunten en schrabbers van rendierjagers die hier 13.000 jaar geleden aan het einde van de laatste ijstijd leven. Een deel van het jaar jagen ze in kleine groepen van vier tot acht mensen op wild. Een ander deel van het jaar komen ze waarschijnlijk samen om de buit te verdelen, feest te vieren en huwelijken te sluiten.
Na die laatste ijstijd warmt het klimaat op en ontstaat er langzaam meer begroeiing in deze streken. Rond 3000 BCE trekken landbouwers vanuit het zuiden het Westerkwartier binnen. Het zijn dezelfde mensen die in Drenthe de hunebedden bouwen. Op plaatjes in schoolboeken hebben ze vaak een lichte huid en lichte ogen, maar nieuw onderzoek laat zien dat dat niet klopt. Ze bakken ruwe potten van klei met een mond in de vorm van een trechter – hun cultuur noemen we daarom de trechterbekercultuur. De boeren kappen stukken oerbos en bouwen daar boerderijen. Op de akkers rond hun erven verbouwen ze oude graansoorten zoals eenkoorn, emmertarwe en huttentut en houden ze runderen, schapen en geiten.
Grafkelders
Sporen van dit boerenleven vinden we behalve in Boerakker ook bij Tolbert en Marum, en ook op andere plekken in het Westerkwartier zijn overblijfselen van de trechterbekercultuur gevonden. Archeologen denken daarom dat mensen ook hier hunebedden of andere soorten grafkelders bouwen om hun doden in te begraven. Maar de waterspiegel blijft stijgen en grote delen in het zuiden van het Westerkwartier veranderen in een veenmoeras. Wie weet hoeveel stenen daarin verzonken zijn?
Thematische lijnen:
- Leven in een kwetsbare delta - Nederland waterland
- Wat geeft betekenis? - zingeving en levensbeschouwing
- Wat weten wij? - kennis, wetenschap en innovatie
Verwijzingen
- Canon van Nederland: hunebedden;
- Canon van Drenthe: reuzenstenen; (po); reuzestenen (vo);
- Canon van Groningen: de eerste landbouwers;
- Kanon van Fryslân: De Koe;
- https://www.hunebednieuwscafe.nl/2023/08/de-prehistorie-anno-2023/
Educatief materiaal
- Pijlpunt van jouw voorouder (groep 7 & 8) i.s.m. Noordelijk archeologisch depot.
- Van vondst tot vitrine (groep 7 & 8) i.s.m. Noordelijk archeologisch depot
