Geert Reinders in 1737 wordt geboren als zoon van een molenaar in Klein Garnwerd. Sinds het Reitdiep in de zeventiende eeuw is rechtgetrokken hoort dat stukje land aan de overkant van het water bij Winsum, maar er werd nog lang Westerketiers gesproken. Geert gaat naar de basisschool, maar begint op zijn tiende als molenaarsknecht en rommelt daarna wat aan als kastelein, paardenkoopman en boer. Toch is hij een gewild man. In kerkboeken van Zuidhorn staan uitvoerige verslagen over de dorpsroddel dat de dochter van de dominee smoorverliefd op hem is. Hij trouwt in 1757 niet met haar, maar met Angenietje Claessen uit Hoogemeeden.
Observatie en experiment
Als paardenkoopman krijgt Reinders iets mee van de experimenten van de Groninger hoogleraar Petrus Camper om de runderpest te bestrijden. Vooral in het Westerkwartier zijn bij grote epidemieën in de achttiende eeuw enorme hoeveelheden runderen aan deze ziekte overleden. Als hij zelf boer is geworden in Klein Garnwerd observeert hij zijn vee. Hij ziet dat dieren die besmet zijn geweest minder snel opnieuw ziek worden. Hij gaat experimenteren met het toedienen van kleine hoeveelheden van de ziekteverwekker, en ontdekt dat hij het aantal sterfgevallen onder koeien daardoor omlaag kan brengen. Hij correspondeert over die observatie met wetenschappers en stuurt er in 1774 een brief over naar Stadhouder Willem V. Het maakt hem in eigen tijd beroemd in heel Nederland. Een van de geleerde heren met wie hij in contact staat doet echter alsof niet Reinders, maar hijzelf het meeste onderzoekswerk gedaan heeft. Daardoor is Reinders als uitvinder van het inenten na zijn dood vaak vergeten.
Verlichting
Reinders is een aanhanger van de ideeën van de Verlichting: door wetenschap en verstandig bestuur kunnen mensen het leven aangenamer en de samenleving beter maken. In zijn buurt is hij een voorman van de Patriotten. Die willen af van het adellijke bestuur en staan voor een samenleving met meer kansen en rechten voor iedereen. Daarom is hij onder andere lid van de Maatschappij tot Nut van het Algemeen. Nadat een van zijn boerderijen is afgebrand richt hij in 1794 met negentien andere boeren samen in 1794 de Sociëteit van Onderlinge Bijstand op. Daarmee verzekeren ze elkaar tegen de gevolgen van brand. Dat idee van onderlinge bijstand bestond al even, maar krijgt nu een duurzame vorm. De sociëteit van Reinders bestaat namelijk nog steeds als de coöperatieve verzekering Univé.
Als gevluchte Patriotten in 1795 in het gevolg van het Franse leger terugkomen uit ballingschap organiseert Reinders een omwenteling in de Ommelanden. Hij wordt bestuurder van de Ommelanden en lid van de Eerste Kamer van het Bataafsche Volk. Hij overlijdt in 1815 in zijn ándere boerderij te Bellingeweer bij Winsum.
Thematische lijnen
- Wat geeft betekenis? - zingeving en levensbeschouwing
- Wat weten wij? - kennis, wetenschap en innovatie
- Wie telt er mee? - sociale (on)gelijkheid
- Wie bestuurt er? - politiek en samenleving
Verwijzingen
- Canon van Nederland: Eise Eisinga; de Patriotten
- Canon van Groningen: Veepest en landbouwvernieuwing; Patriotten en prinsgezinden
- Kanon van Fryslân: Eise Eisinga;
- Over de geschiedenis van Univé
