Tijdens de crisis kwam er een groep naar voren die nog niet zo vaak het woord had gehad: de burgers. Hun zagen Willem V als een dictator iemand die ervoor had gezorgd dat ze in een crisis zaten. De groep kritische burgers die dit dachten noemde zichzelf de patriotten. Sommige regenten kozen hun kant.
Op 26 september 1781 verscheen er een illegaal anoniem patriottisch pamflet. Door dat pamflet werd de politieke discussie alleen nog maar erger. Er vormde zich 2 groepen een groep bestond uit de aanhangers van Willem V en de andere groep bestond uit de aanhangers van de patriotten. Door veel bladen werd dit pamflet opgepakt en er werden allemaal roddels verspreid.
De patriottische burgers organiseerde verenigingen van gewapende burgers. Hun probeerde de macht over te nemen. Op dat moment voelde Willem V zich niet meer veilig en hij trok zich terug in Nijmegen. Totdat de koning van Pruisen troepen stuurden om de orde te herstellen. Maar de patriotten waren niet sterk genoeg om tegen het leger van de koning van Pruisen op te spelen. Een tijd later kwam er dan toch een einde aan de republiek toen de Fransen de patriotten kwamen helpen om het oude regime weg te halen.
De patriotten horen bij de geschiedenis van de rechtsstaat en parlementaire democratie, omdat hun vochten om de republiek weg te halen en er een nieuwe bestuursvorm van de maken. Hun doelen waren de verlichtingsidealen vrijheid, gelijkheid en broederschap. En daarom horen hun bij de geschiedenis van de rechtsstaat en parlementaire democratie.
