De Saksen zijn over zee binnengevallen en trekken beladen met rijke buit terug naar hun woongebieden in Duitsland. De Romeinen hebben hun een vrije aftocht toegezegd, maar uiteindelijk achterhaalt een Romeins legioen hen en vernietigt hen volledig. De betreffende zinsnede in de kronieken van Hiëronymus luidt: “Saxones caesi Deusone in regionem Francorum”.
Deze zin is in het verleden wel vertaald met: “De Saksen werden gedood te Diessen in de Frankische streek”, in de veronderstelling dat Deusone het huidige Diessen is. Maar dat is zeer twijfelachtig. Diessen ligt niet in Frankisch (Frans) gebied. Niettemin wordt op basis hiervan in Diessen het jaar 373 als het ‘ontstaansjaar’ van het dorp aangehouden, en werd in 2020 het 1650-jarige bestaan van Diessen gevierd. Ook de Diessense band met de regionale Texandrische godheid Hercules Deusoniensis, waarnaar het partycentrum in Diessen genoemd is, is dus onzeker.
Na de aftocht van de Romeinen uit de lage landen tegen het einde van de vierde eeuw werd de inheems-Romeinse nederzetting in Diessen verlaten. Daarmee wordt ook de overlevering van de naam Deusone voor dit gebied tot aan het latere Diesne onwaarschijnlijk. Het is waarschijnlijker dat de naam Diessen een overblijfsel is van het riviertje Diesse of Dieze, dat van het zuiden onder het dorp Reusel door Diessen tot aan de Dommel in Den Bosch stroomde. Dit riviertje dat in verschillende plaatsen en tijden verschillende namen gehad heeft wordt nu de Reusel genoemd. Alleen in Den Bosch wordt de naam Dieze nog gebruikt. Het is zeer wel mogelijk dat de naam Diesne aan het Diessense deel van het stroomgebied van de Diesse is blijven kleven.
In de gebieden die de Romeinen verlieten vestigden zich Frankische kolonisten. Sporen daarvan uit de Merovingische tijd (zesde en zevende eeuw) zijn gevonden op de Alsie en in de Kerkstraat. Op de Heuvel lag een nederzetting uit de daarop volgende Karolingische tijd (achtste en negende eeuw).
Uit de achtste eeuw stamt de oudste vermelding van “Diesne”, waarmee met zekerheid Diessen aangeduid wordt. Dat is in 712 als een aantal hoeven in het gebied (letterlijk “in pago Texandrie loco Diesne”) aan Willibrord, aartsbisschop van Utrecht geschonken worden. Zie verder in het volgende artikel.
Literatuur
Nieuwe bodemvondsten. Deusone 14 (1982), 4, 20-21
Oudheidkundige vondsten in de ‘Vroonakker’. In: Deusone 16 (1985), p. 10-15 ??
B.H. Stolte, “Hercules in Noord-Brabant.”, In: Brabantia 3 (1954), p. 50-53
