Van de inwoners
In 1470 besloten de inwoners van Westerwolde de toen geldende gewoonten en gebruiken over de rechtspraak schriftelijk vast te leggen in wat wordt genoemd het Landrecht van Westerwolde. Dit vastleggen is ook gebeurd in andere streken, maar voor Westerwolde was uniek dat dit gebeurde door de inwoners zelf en niet door een heer van het gebied, zoals graaf, bisschop of vorst.
In dit landrecht stonden allerlei bepalingen over familiezaken, erfrecht, overtredingen en straffen, rechtbanken en rechters, relatie tot het overheidsgezag. Maar het ging vooral over de onderlinge verhoudingen tussen de Westerwolders. Het gemeenschappelijk kenmerk van al deze rechtsregels was dat niemand het functioneren van de samenleving in gevaar mocht brengen.
Familierecht
Het familierecht nam een belangrijke plaats in. De nadruk lag op de bescherming van de familie en haar belangen. De bepalingen over huwelijk, vererving en voogdij over minderjarige wezen waren er steeds op gericht het bezit in de familie te houden. Bezit was een zaak van de familie en niet van het individu. Zo erfde bijvoorbeeld de oudste zoon de boerderij en moest hij de andere kinderen uitkopen. Mannen en vrouwen trouwden niet in gemeenschap van goederen; ieder hield zijn/haar eigen bezit.
Strafrecht
Bij het strafrecht viel op dat veel zaken met een boete werden bestraft en veel minder met gevangenisstraf. Het gevangen houden was duur en als de kosten niet op de dader konden worden verhaald dan moest de samenleving ervoor opdraaien.
Veel bepalingen gingen over het gebruik van water en land en de schade door loslopend dieren. Dit was belangrijk in de agrarische gemeenschap van Westerwolde.
Veranderingen
Het landrecht is enige keren aangepast. In 1567 zijn de bepalingen over de relatie met de overheid aangescherpt en in 1706 zijn de strafbepalingen aangepast aan de nieuwe tijd. De nadruk kwam meer te liggen bij de rol van de overheid in het vervolgen en bestraffen van misdadigers.
Het einde van het landrecht van Westerwolde zoals dat eeuwenlang had gegolden, kwam in 1811 toen na de inlijving van Nederland bij Frankrijk keizer Napoleon Bonaparte de Franse wetboeken en veel andere Franse wetten van kracht verklaarde.
Tijdbalk
|
Jaar |
Gebeurtenis |
|
1470 |
Het Landrecht van Westerwolde wordt opgeschreven. |
|
1567 |
Scherpere bepalingen over de relatie met de overheid. |
|
1706 |
Aanpassing van de strafbepalingen. Nu toegepast door de overheid. |
|
1811 |
Het Landrecht wordt vervangen door Franse wetten. |
Zelf lezen:
Westerwolds familierecht en Aaltje
Bronnen:
