Oudeschans
De eerste vorm van voortgezet onderwijs in Westerwolde bestond rond 1810 in Oudeschans. Daar gaf de onderwijzer van de lagere school ook les in algebra, meetkunde en zeevaartkunde. Toen hij Oudeschans verliet, stopte deze opleiding.
Fransche school Bellingwolde
In 1839 werd in Bellingwolde de “Fransche School” opgericht, vermoedelijk door rijke inwoners uit de omgeving. Die vonden het belangrijk dat hun kinderen na de lagere school doorleerden. Er werd lesgegeven in Nederlands, Duits, Frans (vandaar de naam Fransche school), Engels, geschiedenis en aardrijkskunde. Het gebouw, de leerkracht en de materialen werden betaald van het schoolgeld dat de ouders moesten betalen. Rond 1850 is de school door de gemeente overgenomen. Het schoolgeld kon daardoor verlaagd worden, wat leidde tot meer leerlingen, ook uit de omliggende dorpen. Voor sommige van die leerlingen betekende dat anderhalf uur heen en anderhalf uur terug lopen over niet verharde, vaak modderachtige paden en wegen. Rond 1870 veranderde de Fransche school in ULO, vervolgens in MULO en MAVO (1968). Het leerlingenaantal is flink blijven groeien evenals het aantal leerkrachten. In 1992 is de MAVO opgenomen in het Dollard College, met vestigingen in Winschoten, Scheemda, Pekela en Woldendorp. Zo bestaat voor Bellingwolde en omgeving al 183 jaar een vorm van voortgezet onderwijs.
Andere middelbare scholen
In de streek Westerwolde ontstonden meerdere scholen voor voortgezet onderwijs:
|
Jaar |
Soort onderwijs |
Locatie |
|
1839 |
Fransche School |
Bellingwolde |
|
1880 |
MULO |
Vlagtwedde |
|
1906 |
ULO (Christelijk) |
Stadskanaal |
|
1919 |
MULO |
Ter Apel |
|
1919 |
HBS (Christelijk) |
Stadskanaal |
|
1920 |
ULO |
Nieuweschans |
|
1921 |
HBS |
Ter Apel |
|
1922 |
ULO (Christelijk) |
Onstwedde |
|
1929 |
Lagere landbouwschool |
Vlagtwedde |
|
1948 |
ULO |
Vlagtwedde |
|
1950 |
ULO (Christelijk) |
Vlagtwedde |
|
1950 |
LTS/MTS |
Musselkanaal |
Rijks HBS Ter Apel
Aan het begin van de 20ste eeuw nam de bevolking in de gemeente Vlagtwedde toe, vooral door betere wegen en vervoersmogelijkheden. Doordat het aantal hoger opgeleide inwoners toenam, groeide ook de behoefte aan hoger onderwijs voor hun kinderen. In 1863 werd met een nieuwe onderwijswet een nieuw soort school ingesteld: de Hogereburgerschool (HBS). De HBS richtte zich op brede algemene ontwikkeling en maatschappelijk nuttige kennis. Kinderen konden daarmee worden voorbereid op 'hogere' functies in handel en industrie.
Dankzij inspanningen van de gemeente Vlagtwedde besloot de minister van Onderwijs om met ingang van 1921 in Ter Apel een R.H.B.S. met vijfjarige cursus te starten.
De eerste jaren werd de school ondergebracht in het klooster. Aan de Noordzijde bevond zich het gebouw van de lagere school dat niet meer gebruikt werd. Al na drie jaar kwam er een nieuw schoolgebouw, dat de school (nu als Rijksscholen-gemeenschap Ter Apel) nog steeds gebruikt. Het is gebouwd in de stijl van de Amsterdamse School en nu een monument.
Lyceum Stadskanaal
In Stadskanaal wilde men graag een christelijke HBS. In 1918 startte het oprichtingscomité met in de statuten o.a. de volgende tekst:
‘De Vereeniging staat voor het onderwijs in hare school te geven op den grondslag der waarheid door Gods Woord geopenbaard en in “De Nederlandsche geloofsbelijdenis” nader uitgedrukt. Om zijn gevoelens over de Sacramenten wordt geen leeraar buitengesloten.’
Al na een jaar begon de Christelijke HBS met 46 leerlingen in Villa Van Deest in de Drouwenermond. In 1926 was er een nieuw schoolgebouw gebouwd aan de Stationslaan. In 1947 begon de school met een zesjarig gymnasium, waarvan het diploma toegang gaf tot de universiteit. Later groeide de school uit tot een scholengemeenschap met acht locaties: in Onstwedde, Veendam en Winschoten en vijf in Stadskanaal, van praktijkonderwijs tot VWO.
De opleidingen nu
Sommige scholen voor voortgezet onderwijs zijn in Westerwolde verdwenen, bijvoorbeeld die in Vlagtwedde. De meeste opleidingen worden echter nog steeds aangeboden, maar wel door grote scholengemeenschappen waarin gefuseerde scholen onderdak hebben gevonden. Zo maken het Dollard College (acht locaties) en Ubbo Emmius (zes locaties, o.a. Onstwedde) nu deel uit van de scholengroep Trivium.
Tijdbalk
|
Jaar |
Gebeurtenis |
|
1848 |
Vrijheid van onderwijs in de grondwet. De openbare scholen vielen onder verantwoordelijkheid van het openbare bestuur (gemeenten en rijk). De bijzondere scholen (protestant-christelijk/katholiek/levensbeschouwelijk/specifieke pedagogische grondslag) vielen onder verantwoordelijkheid van schoolbesturen die door ouders werden bemand. |
|
1857 |
Onderwijswet waarbij de MULO (Meer Uitgebreid Lager Onderwijs) werd ingesteld. School die na de lagere school kon worden gevolgd. |
|
1863 |
Wet op het Middelbaar Onderwijs (Thorbecke) waarmee de Hogereburgerschool (HBS) werd ingesteld. |
|
1917 |
In de grondwet werd vastgelegd dat de bijzondere scholen nu recht kregen op dezelfde financiering door de overheid als de openbare scholen. |
|
1920 |
Lager-onderwijswet, MULO wordt nu ULO (Uitgebreid Lager Onderwijs) genoemd. |
|
1968 |
Invoering Mammoetwet voor het voortgezet onderwijs. De (M)ULO, MMS (Middelbare meisjesschool) en HBS (Hogereburgerschool) worden afgeschaft en vervangen door het MAVO (Middelbaar algemeen voortgezet onderwijs), HAVO (Hoger algemeen voortgezet onderwijs) en VWO (Voorbereidend wetenschappelijk onderwijs). Ook werd op dat moment het lager beroepsonderwijs LBO ingevoerd. |
|
1992 |
Invoering VBO (Voorbereidend beroepsonderwijs) de voortzetting van (LBO). |
|
1993 |
Invoering Basisvorming in de onderbouw van de middelbare school. |
|
1998 |
Invoering Tweede Fase in bovenbouw HAVO/VWO. Vakkenpakketten worden vervangen door profielen. |
|
2003 |
Vorming VMBO (Voorbereidend middelbaar beroepsonderwijs ) door samenvoeging MAVO en VBO. |
Bronnen:
De geschiedenis van Westerwolde, deel 6: Welzijn, gezondheid en onderwijs – Vincent Sleebe, Stichting Gebroeders Hesse Fonds, REGIO-PRojekt Uitgevers, Groningen 1997
Winschoter Courant 20 mei 1939 (Delpher)
NRC Handelsblad 28-01-1993 (Delpher)
