Met paard en wagen, per boot of gewoon te voet. Dat is honderden jaren lang de belangrijkste manieren van reizen. Auto’s, treinen en ook fietsen zijn er nog niet. Wie in die tijd wil reizen – voor werk, of om familie op te zoeken – is lang onderweg. Het vervoer over land is lastig. Wegen zijn vaak onverhard en bij slecht weer zelfs onbegaanbaar. Vervoer over water is daarom efficiënter en sneller. Daar profiteert Leeuwarden ook van. Met de komst van de eerste trekvaarten wordt deze manier van reizen nog populairder.
Snel vervoer
Een trekvaart is een waterweg met daarnaast een pad, ook wel trekweg genoemd. Daarover kon een paard lopen, die vanaf de kant schepen voorttrekt. Vanaf de zeventiende eeuw worden steeds meer trekvaarten aangelegd. Het is een slimme en snelle manier om goederen én passagiers te vervoeren. Drie burgemeesters van Harlingen willen ook zo’n verbinding met de grote en rijke stad Leeuwarden. Ook de Leeuwarders zien dat wel zitten: het geeft ze een goede verbinding met de zeehaven van Harlingen. De twee steden delen de kosten. Ze graven de waterweg verder uit, leggen ernaast de trekweg aan en kopen trekschuiten en paarden.
Bruid ophalen
Begin 1646 vaart de eerste trekschuit in Friesland van Harlingen naar Leeuwarden, een tocht van 26 kilometer lang. De trekschuit vaart zo'n zeven kilometer per uur. De eerste reiziger aan boord is op weg naar Leeuwarden, om daar zijn aanstaande bruid op te halen. Als cadeau heeft hij een zilveren kistje meegenomen, met onderop geschreven dat hij ‘als eerste per trekschuit door Friesland heeft gereisd’. Aan de waterkant verzamelen steeds meer mensen om dit nieuwe vervoersmiddel te aanschouwen.
Verder verbonden
Al snel is Leeuwarden verbonden door meer trekvaarten, zoals de Dokkumertrekvaart en de Workumertrekvaart. Met vaste vertrektijden weten mensen precies wanneer ze kunnen reizen. Twee eeuwen lang is de trekschuit de meest populaire vorm van personenvervoer. Nieuwe uitvindingen veranderen dat, zoals de stoomboot en de trein. Die gaan veel sneller! In 1863 wordt in Friesland de eerste spoorlijn aangelegd. En net als bijna 200 jaar daarvoor, is dat op een bekende route: van Harlingen naar Leeuwarden. Daarmee heeft de trekschuit z’n langste tijd gehad.
De Canon van Leeuwarden is een initiatief van het Historisch Centrum Leeuwarden
