De macht van het gedrukte woord
Tijdens de hervorming kwamen katholieken en protestanten scherp tegenover elkaar te staan. Aanhangers van beide stromingen probeerden hun invloed te vergroten door hun ideeën te publiceren. Er waren dan ook enorm veel drukkerijen. Alleen al in Antwerpen zaten er 56. Van de publicaties die in de protestantse Nederlanden verboden waren, kwamen de meeste uit het katholieke Antwerpen. In die stad begon in 1555 de drukkers carrière van Jan Van Waesberghe.
De cel in
Vanwege de Tachtigjarige Oorlog, die in 1568 begon, verhevigde de strijd tussen de katholieken en verschillende protestantse sektes. De katholieke stadsbestuurders van Antwerpen voelden zich bedreigd door de legers van de protestant Willem van Oranje. Zij traden daarom streng op tegen makers van verboden drukwerken. Van Waesberghe belandde in januari 1569 in de gevangenis omdat hij protestantse psalmboeken gedrukt zou hebben.
Tijdens de verhoren hield Van Waesberghe vol dat hij katholiek was en in mei 1570 kwam hij op borgtocht vrij. In 1576 plunderden Spaanse troepen Antwerpen. Daarop koos het stadsbestuur de zijde van de protestantse opstandelingen. Maar toen de hertog van Parma in 1585 Antwerpen veroverd had, werd de stad noodgedwongen weer katholiek. Alle protestanten moesten binnen vier jaar Antwerpen verlaten. Jan van Waesberghe week uit naar Rotterdam. Daarom denken historici dat hij heimelijk sympathiseerde met het protestantisme.
Stadsdrukker van Rotterdam
In de Maasstad zaten toen nog maar r4 drukkers. Maar de stad was in opkomst. Door de ontwikkeling van de haven groeiden de scheepvaart, handel, visserij en verwerkingsbedrijven. Binnen 30 jaar zou Rotterdam de tweede koopmansstad (handelsstad) van de Republiek worden. Van Waesberghe werd na een paar jaar al de officiële stadsdrukker van Rotterdam en de vaste drukker van de Admiraliteit op de Maze. Het bedrijf stond midden in het Rotterdamse culturele leven, dankzij de nauwe samenwerking met schrijvers en kunstenaars. Van Waesberghe gaf de Statenbijbel uit en publiceerde onder meer werk van de humanist Erasmus, de schrijvers Gerbrand Bredero en Jacob Cats en ontdekkingsreiziger Olivier van Noort. De Van Waesberghes zouden 300 jaar lang stadsdrukker blijven. De hele 17e en 18e eeuw bleven drukkers van de familie Waesberghe een belangrijke rol spelen in het Nederlandse culturele leven. Ze openden vestigingen in Amsterdam, Utrecht, Breda en zelfs in het Poolse Danzig.
Schoolboeken
Jan van Waesberghe junior werd vooral bekend als drukker van schoolboeken. Zijn drie zonen werkten ook allemaal in de drukkerij. Het bedrijf bloeide, want met schoolboeken was veel winst te maken. In 1870 overleed de laatste Van Waesberghe. De oudste medewerker zette de zaak voort. Nog eens 130 jaar later, in 2001, fuseerde drukkerij Van Waesberghe met het grafisch bedrijf Kapsenberg. In de naam Kapsenberg – Van Waesberge B.V. (nu zonder h) leeft het oude drukkersgeslacht voort, nog steeds in Rotterdam.
