In de ijstijd zijn grote stenen vanuit Zweden en Finland naar Nederland gesleept, daarvan werden meer dan 5 duizend jaar geleden grafkamers gemaakt. De mensen hadden geen kranen/vrachtauto's of dat soort materiaal om de grote zware stenen op te tillen, dus ze waren vindingrijk met boomstammen en veel mankracht.
In een hunebed is nu niets meer te vinden, alle hunebedden in Nederland zijn leeggehaald maar vroeger werd iemand die overleden was op een vloer van keien gelegd, en kregen ze allerlei sieraden, potten, voedsel en werktuigen mee voor het hiernamaals. Er werden steeds opnieuw overleden mensen bij gelegd in de grafkelder.
Historisch redeneren kan heel goed als je het met kinderen hebt over hunebedden. Laat ze eens iets heel erg zwaars optillen, en vertel dat het nog wel 100x zwaarder, of 1000x zwaarder is om een steen van een hunebed op te tillen. Hoe zouden de mensen dit vroeger hebben gedaan zonder machines?
Leuke weetjes:
-een hunebed heet zo omdat een hun- een reus betekent. Vroeger dachten mensen dat alleen reuzen zulke grote stenen konden sjouwen.
- het grootste hunebed ligt in Borger, en is 22,5 meter lang. Meet dat maar eens op het plein, past dit? Hoe lang is ons lokaal? Past er een hunbed in?
Kenmerken:
- een hunebed was een grafkamer
- de grote keien zijn vanuit Zweden en Finland naar Nederland gekomen.
-hunebedden zijn restanten van stenen grafkelders.
Kerndoel 53, belangrijke gebeurtenissen in de geschiedenis past bij dit onderdeel. Nederland is van oudsher geen Christelijk land, vroeger geloofden de mensen in de natuur of andere goden. Mensen werden daarom begraven in een hunebed met allemaal spullen in hun graf.
Kerndoel 56, kinderen krijgen waardering voor hun cultureel erfgoed. Dit zou ik koppelen aan de hunebedden en het gesprek aangaan hoe we met hunebedden om horen te gaan.
Lesidee:
-Afbeelding, hunebed op volgorde plakken
-maak van magic-sand en stenen je eigen hunebed.
bron:
Wikipedia-bijdragers. (2023a, August 3). Hunebedden in Nederland. Wikipedia. https://nl.wikipedia.org/wiki/Hunebedden_in_Nederland geraadpleegd op 10 maart 2024
Van Der Sanden, W. (2018). Geschiedenis van Drenthe een archeologisch perspectief. koninklijk van gorcum.
bron: https://dehondsrug.nl/wp-content/uploads//2017/06/Educatie-07-prehistorie-po-5-6-docentenhandleiding.pdf geraadpleegd op 10 maart 2024
In Drenthe en Groningen staan de oudste gebouwen van Nederland: hunebedden. Een hunebed is een stenen begraafplaats. Ze zijn meer dan 5000 jaar oud! Archeologen hebben veel opgravingen gedaan bij hunebedden. Daardoor zijn we steeds meer te weten gekomen over hunebedden.
Geef toestemming voor cookies om externe inhoud weer te geven. Cookie-instellingen wijzigen
Heel vroeger, nog voor de tijd van de hunebedbouwers, leefden de mensen niet op één vaste plek. Ze trokken rond op zoek naar voedsel en jaagden op dieren. Ze woonden in tenten, want die kun je makkelijk afbreken en meenemen. Omdat deze mensen leefden van de jacht en het verzamelen van voedsel, noemen we ze 'jagers en verzamelaars'.
De hunebedbouwers waren een van de eerste groepen mensen die wel een vaste plek kozen om te wonen. Ze woonden bij elkaar in kleine dorpjes. Hun huizen maakten ze van hout, leem en stro. Rondom hun huis verbouwden ze erwten, linzen en graan. Ze aten ook vlees. En de geiten zorgden voor de melk. Als er een belangrijk iemand uit het dorp overleed, werd hij vlakbij het dorp begraven: in een hunebed!
Deze pot komt uit de tijd van de Hunebedbouwers. Zij gebruikten zulke potten heel veel, bijvoorbeeld om eten in te bewaren. De pot lijkt een beetje op een trechter. Daarom noemen we de hunebedbouwers ook wel het 'Trechterbekervolk'.
We weten maar heel weinig over het Trechterbekervolk. Dat komt doordat zij nog niks opschreven. Het alfabet was hier nog niet bekend. Alles wat we over hen weten, komt door opgravingen van archeologen. Zij hebben de trechterbekers gevonden. 'Trechterbekervolk' is een naam die mensen later bedacht hebben.
Hoe de hunebedbouwers de stenen van de grond kregen en zelfs stapelden weten we niet precies. Machines waren er nog niet en de grootste stenen wegen wel 20.000 kilo!
Geef toestemming voor cookies om externe inhoud weer te geven. Cookie-instellingen wijzigen
Hunebedden zijn gemaakt van enorme stenen. Maar hoe zijn die stenen hier eigenlijk terecht gekomen?
Lang voor de tijd van de hunebedbouwers was de helft van
Nederland helemaal bedekt met ijs. Van Groningen tot aan Utrecht
lag er een dikke laag ijs over ons land. Net zoals Groenland dat nu
nog heeft, bijvoorbeeld. Die tijd noemen we de IJstijd.
Het was op de hele wereld heel erg koud. Het ijs op de Noordpool
werd langzaam naar het Zuiden geduwd. Het schoof over Zweden, over
Noorwegen, over Denemarken en toen ook over Nederland. Stenen die
het ijs onderweg tegenkwam, zijn in het ijs mee naar Nederland
gekomen. Toen het ijs weer smolt, zijn de stenen blijven liggen.
Dat zijn de grote stenen waarmee de hunebedden zijn gebouwd. We
noemen die stenen daarom ook wel zwerfkeien: ze zijn vanuit het
Noorden helemaal hierheen gezworven.
Er zijn nu in Nederland nog iets meer dan vijftig hunebedden. Niet één hunebed is helemaal compleet. Op de plaat kun je zien hoe een hunebed er eigenlijk uitzag: bedekt met aarde en gras.
Bij alle hunebedden zijn wel één of meer stenen weggehaald. En
er zijn zelfs nog veel meer hunebedden geweest. Die zijn intussen
allemaal afgebroken. In de negentiende eeuw hebben mensen de stenen
van hunebedden gebruikt om bijvoorbeeld een gebouw te bouwen. Of om
een dijk te maken. Dat ging lekker snel, met zulke grote stenen. Je
kon hunebedden toen gewoon kopen!
In die tijd zijn er veel hunebedden afgebroken. Daarom besloot de
regering dat de hunebedden niet verder afgebroken mogen worden. De
hunebedden die er nu nog staan, moeten blijven zoals ze zijn.
Nederland is niet het enige land waar hele oude bouwwerken staan. Dit is Stonehenge, het staat in Engeland. Het is een cirkel van grote stenen die rechtop staan. Het lijkt een klein beetje op een hunebed, maar je ziet dat het anders is. Niemand weet precies waar Stonehenge voor gebouwd is; waarschijnlijk was het een soort reusachtige zonnewijzer.
In andere landen van Europa zijn ook echte hunebedden gevonden. Het Trechterbekervolk woonde verspreid over Europa. Overal waar ze woonden, maakten ze hunebedden. Daardoor zijn er hunebedden in veel verschillende landen: in Zweden, Duitsland, Frankrijk en Polen bijvoorbeeld.
Vensterplaat Hunebedden. Voor docenten: Vensterles groep 5-8. Illustratie: J.H. Isings.
Vensterplaat
Paleogeografischekaarten_v2021_2750vChr…
