Dokter Rive

Lochem in de Franse tijd,

Dokter Johann Franz Rive keurde, als arts van de gemeente Lochem, opvallend veel conscrits 'ongesteld' voor dienstplicht in het Franse leger. Hun onmisbaarheid in werkplaats of boerderij liet hij daarbij een grote rol spelen.

Dokter Rive probeerde zo de scherpe kantjes van de nieuwe situatie een beetje te verzachten, nadat Napoleon in 1810 besloot dat het Koninkrijk Holland maar beter helemaal onderdeel van Frankrijk kon worden en Franse wetten en reglementen ook gingen gelden voor de Lochemse burgers. Om diezelfde reden verleende burgemeester – pardon: 'maire' – Thomasson veel vrijstellingen wegens broederdienst.

Staatsvormen

Het was sowieso een roerige tijd, de Franse tijd tussen 1795 en 1815. In die periode van nauwelijks twintig jaar volgden zo'n vijf staatsvormen elkaar op en elke keer moesten Lochemse burgers en magistraten zich weer solidair verklaren aan de nieuwe constellatie, financiële bijdragen leveren en manschappen op- of onderbrengen.

Dankzegging

Op 11 juni 1795 moest in Lochem, zoals ook in de rest van het land, een 'dankredevoering' gehouden worden, evenals een gebed en een dankzegging, wegens de 'getroffen vrede' tussen de Franse Republiek en de onze. En uit trouw aan de nieuwe 'Bataafse Republiek'. Ondertussen moest de stad een flinke som geld en goederen bijdragen aan de doortrekkende Franse troepen.

Dolle Hoed

Met de komst van het Koninkrijk Holland in 1806 brak een relatief rustige tijd aan, waarin koning Lodewijk Napoleon regelmatig door het land reisde. Volgens een hardnekkig gerucht zou hij daarbij ook herberg 'de Dolle Hoed' tussen Barchem en Lochem aangedaan hebben.

Grande Armée

Ondanks de bemoeienissen van dokter Rive en maire Thomasson moesten na 1810 tal van Lochemse 'burgers van Frankrijk' mee op mars naar Moskou in Napoleons Grande Armée. Van hen keerde bijna niemand terug.

Kozakken

De troepen die Napoleon hadden verslagen trokken door om Nederland te bevrijden en zo werd Lochem in 1813 bevrijd door een regiment Kozakken. Maar het voelde eerder als een bezetting. De hoofdwacht van de Kozakken betrok het huis van schoenmaker Jacob Swaters aan de Smeepoort. De officieren in de hoofdwacht eisten bij elke maaltijd een fles wijn, te beginnen bij het ontbijt. Burgemeester Thomasson had er grote moeite mee en voelde zich voor de tweede keer een burgemeester in bezettingstijd.

Door- en terugtrekkende troepen

Het jaar daarop trokken nog allerlei troepen door Lochem, steeds weer inkwartiering en proviand opeisend. Brunswijkers, een veldbataljon uit Hannover, Franse krijgsgevangenen, terugkerend uit Rusland, Tot uiteindelijk de Slag bij Waterloo en het daarop volgende congres van Wenen een einde maakten aan de 'Franse tijd' en rust brachten in Europa, Nederland en Lochem.

Meer informatie: 

Rechten

Wout Klein 2021, CC-BY-NC-SA