Gesjoemel met aflaten
Rond het jaar 1500 was zowat iedere Rotterdammer katholiek. Maar er kwam steeds meer kritiek op de kerk, onder meer vanwege haar macht en rijkdom en omdat priesters zogenaamde aflaten verkochten. Zij beloofden de kopers van zo’n aflaat een plekje in de hemel en daar verdienden zij goed aan. Velen zagen die handel in aflaten als bedrog.
Nieuwe protestantse sektes
Vanwege hun bezwaren ofwel ‘protesten’ tegen de Katholieke Kerk kwamen er nieuwe, protestante, geloofsgemeenschappen op. De Katholieke Kerk zag de protestanten als ketters, maar het stadsbestuur liet hen met rust. Alleen de wederdopers werden vervolgd. Rond 1530 had die sekte in Rotterdam zo’n 100 aanhangers, vooral onder arme handwerkslieden.
Wederdopers
De wederdopers (of ‘dopers’, zoals zij zichzelf noemden) vonden dat alleen volwassenen gedoopt konden worden, want een baby kan nog niet bewust kiezen voor een geloof. Ook eisten zij een strenge scheiding tussen kerk en staat: de overheid mocht zich niet bemoeien met de kerk en andersom. In enkele Duitse en Nederlandse steden hadden wederdopers daarom geestelijke en wereldlijke leiders aangevallen. De katholieke bestuurders in Rotterdam voelde zich bedreigd. In 1535 stelde het stadsbestuur de doodstraf in voor wederdopers. De veroordeelden werden in het openbaar terechtgesteld. Dat overkwam ook Anneke Jans.
Verdronken in de Schie
Anneke Jans kwam uit Den Briel en was de weduwe van een barbier. Op 27 december 1538 werd zij in Rotterdam gevangengenomen, net toen ze in de boot naar Delft wilde stappen. Waarschijnlijk was ze onderweg naar haar geestelijk leider, predikant David Joris. De schepenbank (stadsrechter) veroordeelde haar tot de doodstraf. Nog geen maand later werd het vonnis voltrokken bij de Delftse Poort. Toen Jans daar naartoe werd gebracht, had ze haar 1-jarig zoontje Esaias nog bij zich. Op het laatste moment gaf ze de baby af aan een arme bakkersknecht die naar haar terechtstelling stond te kijken. Daarna gooide de beul haar in het water. Jans verdronk in de Schie.
Van pleegkind tot burgemeester
In de loop van de jaren groeide de invloed van protestante sektes. 20 jaar na Annekes verdrinkingsdood mislukte de terechtstelling van vijf wederdopers omdat een boze menigte hen uit de handen van de beul wist te bevrijden.
Ondertussen groeide Annekes zoon Esaias voorspoedig op bij de bakkersknecht. Tussen 1580 en 1590, toen de meeste Rotterdammers inmiddels protestants waren geworden, werd deze Esaias de Lindt stadsbestuurder en zelfs een paar keer burgemeester van Rotterdam.
Een Rotterdamse vredesduif
In Rotterdam was de sfeer tussen verschillende kerken verdraagzamer dan in andere steden. Dat was onder meer te danken aan de katholieke pastoor Huibert Duifhuis. Hij was tegen geweld en pleitte voor tolerantie en godsdienstvrijheid. Rond 1570 was misschien wel 10% van de inwoners doopsgezind. Dat was de nieuwe naam voor de vroegere wederdopers. Doopsgezinden hebben het geweld afgezworen. Ze streven op een vreedzame manier naar gelijkwaardigheid voor iedereen.
