De boomstamkano

In de Wieringermeer zijn resten van een ruim 5000 jaar oude prehistorische kano gevonden. De kano is gemaakt door bewoners die in de periode van 3300 voor Christus hier woonden. Zij gebruikten de kano waarschijnlijk om te vissen. Hollands Kroon bestond voor een groot gedeelte toen nog uit water, veenmoerassen en een hoge keileembult.

De resten van de kano werden tijdens graafwerkzaamheden in het natuurgebied Dijksgatsweide in het noorden van de Wieringermeer in het najaar van 2007 opgegraven. Een kraanmachinist zag op 6 september van dat jaar tijdens zijn werkzaamheden opeens hout tevoorschijn komen. De man had in de gaten dat gezien de vorm het wel eens om een bijzondere vondst kon gaan. Het bleek al snel dat het om een ruim zeven meter lange boomstamkano ging. Het is één van de oudste, meest complete boomstamkano’s die tot nu toe in Nederland is gevonden. Uit onderzoek blijkt dat de boomstam- kano dateert uit de periode 3300 tot 3000 voor Christus. Deze periode wordt het neolithicum, of de nieuwe steentijd genoemd. Doordat de kano eeuwenlang bewaard is gebleven in de drassige poldergrond is het hout door aantasting van schimmel erg zacht geworden. De zeven meter lange kano is op 19 december 2007 opgegraven samen met de omliggende grond. Dit werd gedaan om te voorkomen dat het hout uit elkaar zou vallen. Als één blok is de grond met kano in een stalen bekisting per vrachtwagen naar de Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed in Lelystad vervoerd.

De boomstamkano is zorgvuldig uitgegraven en gerestaureerd. Daarna heeft zij een mooie plek gekregen in de tentoonstelling van het Huis van Hilde in Castricum. Het is goed te zien dat het eikenhout is doorboord met een drainagepijp. Tijdens de drooglegging van de Wieringermeer moet dit zijn gebeurd. De pijp steekt nog steeds door de kano heen en laat daarmee zien dat de tijd niet stilstaat. Nieuwe generaties laten ook weer hun sporen achter.
Tijdens de opgraving zijn ook stukken van vuurstenen gevonden. Dit is voor archeologen een aanwijzing dat er een nederzetting is geweest. Maar resten hiervan zijn nog niet gevonden. De boomstamkano werd waarschijnlijk gebruikt door een boer om te gaan vissen. In het voorschip is een rond gat gemaakt dat gebruikt kon worden om een visnet aan te bevestigen.

De eerste bewoners van Hollands Kroon waren mensen van de Trechterbekercultuur. Zij maakten aardewerk met een trechtervormige hals en zijn daarnaar vernoemd. Maar ze bouwden ook de hunebedden in Drenthe en zijn daar in Nederland vooral bekend door geworden.Wij weten dat de Trechterbekers de eerste bewoners in onze omgeving waren omdat er op verschillende plekken in de Kop van Noord-Holland archeologische vondsten zijn gedaan. Denk hierbij aan aardewerken scherven en werktuigen zoals bijlen en speerpunten. Uit onderzoek blijkt dat ze in kleine groepen woonden en landbouw hun belangrijkste middel van bestaan was. Ook hielden zij zich nog bezig met jagen om voldoende voedsel te verzamelen.

Het Wieringer landschap is bijzonder. De relatief grote hoogteverschillen vallen meteen op. Dit komt door de derde ijstijd van ongeveer 200.000 jaar geleden. Het landijs heeft toen ons land bereikt. De grond werd samengeperst onder het gewicht van het schuivende landijs en zo ontstond de grondsoort keileem. Op een gegeven moment werden de opeenhopingen van keileem zo hoog, dat het ijs de grond niet verder meer kon opduwen maar er overheen schoof. Zo is het glooiende landschap hoog boven het zeeniveau ontstaan. Om de keileembult ontstond vervolgens een gebied van uitgestrekte veenmoerassen. Vanaf ongeveer 3000 jaar voor Christus werd het hoger gelegen land waarschijnlijk onafgebroken bewoond. Tijdens de ijstijd heeft het landijs grote stenen meegevoerd. Deze bestaan voor een groot deel uit graniet. Op Westerklief is zo een zwerfkei van ongeveer twee meter hoog terecht gekomen. Na een mislukte poging om hem ooit uit te graven werd besloten dat dit de grootste steen van Wieringen moest zijn. Jaren later bij een tweede opgraving bleek dat de steen veel minder diep in de grond stak dan altijd was aangenomen. De zwerfkei is nog steeds te bezichtigen.

Kijk verder