De macht van de stad
De stad Groningen had al eerder belangstelling om de baas in Westerwolde te worden toen ze de Addinga’s uit de burcht van Wedde hadden weggejaagd. Deze belangstelling had twee belangrijke redenen:
1 Door de moerassen kon de stad gemakkelijk verdedigd worden tegen indringers uit het oosten.
2 Ook kon de stad veel geld verdienen aan de turf uit de veengebieden.
Na de aankoop viel ongeveer de helft van de provincie onder het Stadsbestuur.
Groningen was na deze aankoop de grootste grondeigenaar van heel Nederland. Bovendien was er nergens in Nederland een andere stad die buiten het eigen grondgebied zoveel rechten had.
Winst uit turf
Het stadsbestuur zag grote mogelijkheden in het verhuren van veengrond aan ondernemers die er turf gingen graven. Ook legde de stad meerdere kanalen aan om die turf af te voeren. In de contracten werd het zo geregeld, dat de turf verplicht door die kanalen naar de stad Groningen vervoerd moest worden. Zo verdiende de stad eerst aan de huur voor de veengrond, dan aan de sluisgelden en vervolgens aan de belasting bij de verkoop van de turf.
Inkomsten uit erfpacht
Alle huizen die langs het Stadskanaal werden gebouwd stonden op grond van de stad Groningen. Daarvoor had de stad een z.g erfpacht afgegeven. Voor ieder huis ontving de stad per jaar een vergoeding voor het gebruik van de grond. En als het huis werd verkocht, dan kreeg Groningen 6% van de opbrengst. Deze erfpachtverplichtingen werden pas in 2006 afgeschaft.
Bezit Ter Apel
In Ter Apel had de Stad alle bezittingen van het klooster overgenomen, omdat kloosters na de hervorming werden verboden. De eigendommen werden in beslag genomen. Hier hoorden 9 boerderijen bij die werden verhuurd. Ook had de Stad er een groot bosbedrijf met een houtzagerij.
Bezittingen in Westerwolde verkocht
In de twintigste eeuw was de turf op en werd de scheepvaart minder, want er kwamen auto’s. Gaandeweg heeft Groningen daarom al deze bezittingen verkocht. De voormalige kloosterbezittingen bij Ter Apel werden in 1985 verkocht.
Onderzoekers hebben berekend, dat de stad Groningen dankzij de vooruitziende blik van deze stadsbestuurders in ruim 300 jaar vele miljoenen aan deze bezittingen heeft verdiend.
Tijdbalk
|
Jaar |
Gebeurtenis |
|
1619 |
De stad Groningen wordt leenheer van Westerwolde en krijgt zo de kloosterbezittingen. |
|
1850 |
De stad Groningen geeft erfpachten af langs het Stadskanaal. |
|
1985 |
De stad verkoopt de voormalige kloosterbezittingen bij Ter Apel. |
|
2006 |
Afschaffing van de erfpachtverplichtingen. |
Zelf lezen:
Stadsbezittingen-in-westerwolde
Tekstbronnen:
Meindert Schroor: Stadstaat Groningen - de Groninger stadsbezittingen 1612-2000
Jan Van Den Broek: Groningen, Een Stad Apart - Over afstand en de effecten ervan
